(96) حَتَّی إِذَا فُتِحَتْ یَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَهُم مِّن کُلِّ حَدَبٍ یَنسِلُونَ
تا آن زمان که (راه بر) یأجوج ومأجوج گشوده شود وآنان از هر بلندی بتازند و به سرعت عبور کنند.
نکتهها:
در اینکه مراد از عدم بازگشت کفّار چیست، از امام صادق علیه السلام نقل است که فرمودهاند: برای افرادی که (به قهر الهی) در دنیا هلاک شدهاند، دیگر رجعت دنیوی ممکن نیست، ولی برای کفّاری که هلاک نشدهاند (و به مرگ طبیعی از دنیا رفتهاند) این رجعت به دنیا امکان پذیر است.**تفسیر اطیبالبیان و قمی، ج1، ص24.*** بنابراین، منظور عدم بازگشت به دنیاست و بدیهی است که در آخرت، همه باز خواهند گشت.
چنانکه در آیات 93 تا 98 سوره کهف گذشت، یأجوج و مأجوج اقوامی بودند که با حملات خود به مناطق همجوار، موجب فساد در زمین و خرابی و نابودی میشدند، تا آنکه به دستِ ذوالقرنین سدّی ساخته شد و راه نفوذ آنان به دیگر مناطق بسته شد.
ولی یکی از نشانههای قیامت و پایان عمر زمین، خراب شدن این سدّ و هجوم مجدّد این اقوام است. چنانکه در آنجا فرمود: (فاذا جاء وعد ربّی جعله دکّاء)**کهف، 98.*** و در اینجا در آیه بعد میفرماید: (واقترب الوعد الحقّ).
به هر حال این آیات، نوعی پیشگویی در مورد یورش تجاوزکاران و سرازیر شدن آنان به همهی مناطق زمین است.
پیامها:
1- رجعت و آرزوی بازگشت اقوام هلاک شده تنها در زمان ظهور یأجوج و مأجوج محقّق خواهد شد. (لا یرجعون حتّی ...)
2- دنیا، جولانگاه طغیانگران خواهد شد. (حتّی اذا فتحت)
3- در آیندهی تاریخ نیز مفسدان تاخت و تاز خواهند کرد. (من کلّ حدب)