(54) قَالَ لَقَدْ کُنتُمْ أَنتُمْ وَءَابَآؤُکُمْ فِی ضَلَلٍ مُّبِینٍ
(ابراهیم) گفت: به تحقیق که شما و پدرانتان در گمراهی آشکار بوده و هستید!
نکتهها:
در آیات گذشته، سخن پیرامون تورات و قرآن بود، امّا در این آیه خداوند میفرماید: فرستادن پیامبران و کتب آسمانی، مسئله جدیدی نیست و ما پیش از اینها نیز در زمان ابراهیم علیه السلام برنامهی دعوت منحرفان را داشتیم.
با نگاهی به تاریخچه بتپرستی، بدست میآید که ساختن مجسّمه در ابتدا، جنبه یادبود بزرگان را داشته که تدریجاً حالت قداست به خود گرفته و به صورت پرستش آنها درآمده است.**تفسیر نمونه.***
کلمهی «تماثیل» جمع «تمثال» به معنای مجسّمههای بیروح است.
پیامها:
1- انبیا پیش از مبعوث شدن، مورد توجّه خداوند هستند. (من قبل وکنّا به عالمین)
2- رشد واقعی آن است که انسان را به یکتاپرستی برساند. (رشده... اذ قال لابیه...)
3- حضرت ابراهیم خود آمادگی پذیرش رشد را داشت. (رشده) و نفرمود: «رشداً». (استعدادها وظرفیتهای وجودی انسانها برای رشد متفاوت است)
4- در نهی از منکر، شرط سنّی وجود ندارد. (قال لابیه)
5 - نهی از منکر را از نزدیکان خود شروع کنیم. (قال لابیه)
6- در نهی از منکر، تعداد ملاک نیست، گاه میبایست یک نفر در مقابل یک گروه قرار گیرد. (قال لابیه و قومه)
7- در نهی از منکر، ابتدا به نهی از بزرگترین منکرات بپردازیم. (قال ما هذه التماثیل)
8 - یکی از شیوههای موفّق در نهی از منکر، مخاطب قرار دادن وجدانهاست. (ما هذه التماثیل)
9- باطلها و منکرات را تحقیر کنیم. (ما هذه التماثیل)
10- در نهی از منکر، مردم را از شخصیّت و کرامت انسانیشان آگاه سازیم. (انتم لها عاکفون) و نفرمود (تعکفونها)
11- جلوه رشد در مبارزه با خرافات و ترک آن است. (رشده اذقال ...)
12- پدران، زمینهساز انحرافات نسل خود هستند. (وجدنا آباءنا)
13- رفتار نیاکان در تربیت فرزندان مؤثر است، هرچند برآن سفارش هم نکنند. (وجدنا آباءنا)
14- تقلید کورکورانه، مذموم و ممنوع است. (انتم و آباءکم)
15- در نهی از منکر، خجالت کشیدن، کنایهگویی و رودربایستی، جایگاهی ندارد. (انتم و آباءکم فی ضلال مبین)
16- نه قدمت و نه کثرت، هیچکدام دلیلی بر حقّانیت نیست. (انتم و آباءکم فی ضلال مبین)
17- در عقائد باید تکیهگاه استدلال باشد نه راه نیاکان. (وجدنا آباءنا... آباءکم فی ضلال مبین)
18- تعصّب کور بر رفتار نیاکان، ممنوع است. (وجدنا آباءنا)
19- گمراهی، درجاتی دارد. (ضلال مبین)