(97) وَمَن یَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَمَن یُضْلِلْ فَلَن تَجِدَ لَهُمْ أَوْلِیَآءَ مِن دُونِهِ وَنَحْشُرُهُمْ یَوْمَ الْقِیَمَةِ عَلَی وُجُوهِهِمْ عُمْیاً وَبُکْماً وَصُمّاً مَّأْوَیهُمْ جَهَنَّمُ کُلَّمَا خَبَتْ زِدْنَهُمْ سَعِیراً
و هر که را خدا هدایت کند، پس همو هدایت یافته است و هر که را گمراه سازد، هرگز یاورانی جز خدا برای آنان نخواهی یافت و ما در روز قیامت، آنان را واژگون (به صورت خزنده) کور و کر و لال محشور میکنیم و جایگاهشان دوزخ است، که هرگاه خاموش شود، آتش آنان را بیافزاییم.
نکتهها:
«خَبت»، به معنای فروکش کردن شعله است. و «سَعیر»، به معنای شعلهور شدن آتش و از نامهای جهنّم است.
سؤال: اگر گمراهان در قیامت، کر و کور و لالند، پس چگونه در آیات دیگر، از دیدن آتش؛ (رأی المجرمون النّار)**کهف، 53.***، یا شنیدن صدای دوزخ؛ (سمعوا لها تغیّضاً و زفیراً)**فرقان، 12.***، یا فریاد و شیون آنان؛ (دعوا هنالک ثبوراً)**فرقان، 13.*** سخن به میان آمده است؟
پاسخ: مراحل و مواقف قیامت متفاوت و متعدّد است. در هر موقفی ممکن است حالتی باشد که در مرحلهی بعد از آن نباشد.**تفسیر تبیان.***
پیامها:
1- هدایت تنها به علم، عقل و استدلال نیست، توفیق الهی نیز میخواهد. (من یهدی الله)
2- گمراهان را نجاتبخشی جز خدا نیست. (من یضلل فلن تجد ...)
3- انسانها در قیامت به چند گونه محشور میشوند، گروهی واژگونه و عدّهای کر وکور و لال محشور میشوند. (نحشرهم...علی وجوههم عمیاً و بکماً و صمّاً)
4- کسی که از گوش، چشم و زبان خود در مسیر حقّیافتن، حقّگفتن و حقّدیدن بهره نگیرد، در قیامت نیز کور، کر، لال و واژگون محشور میشود. این در واقع نوعی تجسّم عمل انسان است! (نحشرهم...علی وجوههم عمیاً و بکماً وصمّاً)
5 - آتش دوزخ، برای مجرمان پیوسته شعلهورتر میشود. (کلمّا خَبت زدناهم سعیراً)