(44) بَلْ مَتَّعْنَا هَؤُلَا ءِ وَءَابَآءَهُمْ حَتَّی طَالَ عَلَیْهِمُ الْعُمُرُ أَفَلَا یَرَوْنَ أَنَّا نَأْتِی الْأَرْضَ نَنقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَآ أَفَهُمُ الْغَلِبُونَ
با این وجود، ما آنها و پدرانشان را (از نعمتها) کامیاب ساختیم تا آنجا که عمرشان طولانی شد (و مایهی غرور وطغیان آنان گردید). آیا نمیبینند که ما به سراغ زمین آمده (و با مرگ و فنا) از اطراف آن میکاهیم؟ پس آیا ایشان (بر ما) غلبه دارند؟
نکتهها:
در اینکه مراد از عبارت «ننقصها من اطرافها» کم شدن اطراف زمین چیست، معانی مختلفی ذکر شده است:
الف: منظور، مرگ علما وفقدان آنهاست.**تفسیرصافی.***
ب: مقصود، انقراض امتها و نابودی ساکنان زمین است.**تفسیر المیزان.***
ج: با گسترش اسلام، از مناطق کفر نشین کاسته میشود.**تفسیر صافی.***
د: حجم زمین از نظر جغرافیایی روبه نقصان است.
پیامها:
1- طول عمر وکامیابی به اراده خداست وهیچ معبودی درآن نقش ندارد. (متّعنا)
2- هر کامیابی، برای انسانها و نیاکانشان، نشانهی لطف الهی نیست. (بل متّعنا) (عمر طولانی و کامیابی نیاکان، شما را غافل نکند.)
3- خداوند برای عقوبت کافران عجلهای ندارد. (متعنا)
4- به هر طول عمری نباید دل خوش داشت. (حتی طال علیهم العمر) خداوند، طول عمر کافران را مهلتی برای ازدیاد گناهانشان قرار داده است. (انّما نملی لهم لیزدادوا اثماً)**آلعمران، 178.***
5 - آگاهی از تاریخ ملّتها و تمدّنها و عبرت گرفتن از آن، مورد ستایش است. (افلا یرون ...)
6- با مشاهده انقراض پی در پی ملتها، آیا باز هم کفّار، گمان پیروزی دارند؟ (ننقصها من اطرافها، افهم الغالبون)