(104)یَوْمَ نَطْوِی السَّمَآءَ کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ کَمَا بَدَأْنَآ أَوَّلَ خَلْقٍ نُّعِیدُهُ وَعْداً عَلَیْنَآ إِنَّا کُنَّا فَعِلِینَ
روزی که آسمان را همچون طومار نوشتهها درهم میپیچیم (و) همانگونه که آفرینش را آغاز کردیم، آن را باز میگردانیم، (این) وعدهای است بر عهدهی ما (و) ما هر حتماً انجام دهندهی وعدههای خود هستیم.
نکتهها:
کلمه «سجلّ» در اصل به قطعه سنگی گفته میشده که روی آن مینوشتند، ولی کم کم به اوراقی که مطالب بر روی آن نوشته میشود، اطلاق گردیده است.
تشابه پیدایش قیامت با آفرینش ابتدائی جهان، بارها مورد اشاره قرآن قرار گرفته است، یکجا میفرماید: (کما بدئکم تعودون)**اعراف، 26.*** همان گونه که در آغاز شما را آفرید، باز شما برمیگردید، در آیهای دیگر میخوانیم: (هوالذی یبدء الخلق ثم یعیده و هو اهون علیه)**روم، 27.*** او کسی است که آفرینش را آغاز کرده و سپس آن را تکرار میکند، در حالی که آن بر او آسانتر است.
مراد از آسمان در این آیه، تمام آسمانهاست، زیرا در جای دیگری فرموده است: (و السموات مطویّات بیمینه ...)**زمر، 67.***
حضرت علی علیه السلام فرمودند: انسان در قیامت عریان محشور میشود، سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمودند: (کما بدءنا اوّل خلق...)**نهجالبلاغه، خطبه 111.***
پیامها:
1- نظام هستی ازلی و ابدی نیست و سرانجام دستخوش تغییر و تحول خواهد گردید. (یوم نطوی السماء... کما بَدَءنا)
2- قدرت خداوند نسبت به درهم پیچیدن آسمانها، به آسانی پیچیدن یک طومار است. (کطیّ السجلّ)
3- تمثیل، بهترین و رساترین راه برای تفهیم و تفهم است. (کطیّ السجلّ)
4- همان گونه که پیچیدن یک طومار به معنای محو نوشتههای آن نیست، درهم پیچیده شدن آسمانها نیز نشانه نابودی آفریدهها نیست. (کطیّ السجلّ للکتب)
5 - هرگونه تغییر و تحوّل در آسمانها با خواست و ارادهی الهی است. (نطوی - بدأنا - نعیده)
6- خدا مخلوقات درهمپیچیده را مانند آفرینش اوّل باز خواهد آفرید. (نعیده)
7- وعدههای الهی حتمی است و عملی میشود. (انا کنا فاعلین)