(33) وَلَا تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَمَن قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِیِّهِ سُلْطَناً فَلَا یُسْرِف فِّی الْقَتْلِ إِنَّهُ کَانَ مَنْصُوراً
وکسی را که خداوند، (قتل او را) حرام کرده است نکشید، مگر به حقّ. وهر کس مظلوم کشته شود، قطعاً برای ولیّ او تسلّط (و اختیار دیه یا قصاص) قرار دادهایم، پس نباید در کشتن (و قصاص) زیادهروی کند، چرا که آن (ستمدیده به طور عادلانه) یاری و حمایت شده است.
نکتهها:
«فلایسرف فی القتل» یعنی در قصاص بیش از قاتل رانکشید و یا او را مثله نکنید، چنانکه در جاهلیّت چنین رسمی وجود داشته است.
قتل نفس و آدمکشی از گناهان کبیره است. هر کس در غیر مورد قصاص یا فساد، کسی را بکشد، گویا همهی مردم را کشته است، (من قتل نفساً بغیر نفسٍ او فسادٍ فی الارض فکاّنما قتل النّاس جمیعاً)**مائده، 32.*** و کیفر چنین قتلی دوزخ ابدی است. (من یقتل مؤمناً متعمّداً فجزائه جهّنم خالداً فیها)**نساء، 93. ***این کیفر، برای کسی که اسلحه بکشد و تهدید به قتل کند و به عنوان مفسد و محارب شناخته شود، نیز ثابت است.**مائده، 33.***
در روایات یکی از مصادیق «ولیّ»، حضرت مهدی علیه السلام شمرده شده که انتقام جدّ عزیزش امام حسین علیه السلام را خواهد گرفت.**تفسیر نورالثقلین.*** (فقد جعلنا لولیّه سلطاناً)
حمایت خداوند از مظلوم و سپردن حقّ قصاص به ولیّ دم7 هم عامل بازدارنده از آدمکشی است و هم بازدارنده از اسراف در قصاص. (جعلنا لولیّه سلطاناً)
پیامها:
1- هر انسانی حقّ حیات دارد، حتّی غیر مسلمانی که با مسلمانان سر جنگ نداشته باشد، مصونیّت جانی و مالی دارد. (لا تقتلوا النفس ...)
2- قانون الهی، محور ارزشها و حرمتهاست. (حرّم اللّه)
3- خودکشی حرام است. (لا تقتلوا النّفس الّتی حرم اللّه)
4- از نظر اسلام، کشتن افراد، در مواردِ حق (همچون قصاص، دفاع، ارتداد، لواط یا زنای محصنه) جایز است. (الاّ بالحق)
5 - مظلوم، هر که باشد باید مورد حمایت قرار گیرد. (من قتل مظلوماً... منصوراً)
6- قرار دادن حقّ قصاص، برای حمایت از مظلوم است. (جعلنا لولیه سلطاناً)
7- در قصاص باید خشم و غضب مهار شود و عدالت مراعات گردد. (فلا یسرف فی القتل)
8 - در مورد متجاوزان نیز عدالت باید رعایت شود. اولیای مقتول، حقّ ندارند به عنوان قصاص، بیش از یک نفر را بکشند و از مظلومیّت مقتول سوء استفاده کنند. (فلا یسرف)
9- قاتل را مُثله نکنید و در نوع و کیفیّت قصاص، ناجوانمردی نکنید. (فلا یسرف فی القتل)
10- از سنّتهای الهی، حمایت از مظلوم است. (انّه کان منصورا)