تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 7
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره طه آیه 96

(96) قَالَ بَصُرْتُ بِمَا لَمْ یَبْصُرُواْ بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِّنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُهَا وَکَذَلِکَ سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی
(سامری) گفت: من به چیزی پی بردم که (دیگران) به آن پی نبردند، پس من مشتی از آثار رسول (حقّ) را بر گرفتم، پس آن را (در گوساله) افکندم و این گونه نفسم این کار را در نظرم بیاراست (وفریب داد).
نکته‏ها:
جمله‏ی «بصرت به» معمولاً در «بصیرت» به معنای فهمیدن که جمع آن «بصائر» است بکار می‏رود، نه در «بصر» به معنای چشم که جمع آن «ابصار» است.**مفردات راغب.***
در کتاب «احتجاج طبرسی» آمده است که وقتی حضرت علی علیه السلام بصره را فتح کرد، مردم دور آن حضرت را گرفتند تا سخنان او را بشنوند، چشم حضرت در میان مردم به حسن بصری افتاد که چیزی را یادداشت می‏کرد.
امام علیه السلام با صدای بلند او را مخاطب قرار داده و فرمودند: چه می‏کنی؟ عرض کرد سخنان شما را می‏نویسم تا برای دیگران بازگو نمایم. امام علیه السلام فرمودند: آگاه باشید که هر قوم و جمعیّتی یک سامری دارد و تو ای حسن! سامری این امّت هستی، تو از من آثار رسول خدا را می‏گیری و با هوای نفس و تفسیر به رأی خودت، مکتب تازه‏ای می‏سازی و مردم را به آن فرا می‏خوانی.**تفسیر نمونه.***
بر طبق تفاسیر المیزان، فرقان و نمونه، مراد سامری از «قبضت قبضة من اثر الرسول» آن است که من مقداری از آثار موسی علیه السلام را فرا گرفته و بر آن مؤمن شدم، سپس آن را رها کرده و گوساله را ساختم و قهراً جمله‏ی «بصرت بمالم یبصروا» یعنی به طرحی برای انجام این کار پی بردم که دیگران از آن غافل بودند و این معنا با حدیث فوق مناسب‏تر است.
پیام‏ها:
1- برای برطرف کردن انحراف، ابتدا باید ریشه‏ی انحراف را بررسی کرد. (فما خطبک یا سامری)
2- با منحرفان ومفسدان فرهنگی باید برخورد کرد. (فما خطبک یا سامری)
3- در یک انقلاب، همه‏ی مردم از درون عوض نمی‏شوند، بلکه افرادی مثل سامری‏ها منتظر فرصت می‏مانند. (فما خطبک یا سامری)
4- گاهی منحرفین، دریافت‏هایی دارند که متدیّنین از آن بی‏خبرند. (بصرت بما لم یبصروا)
5 - طرّاحان انحراف، از جهل مردم استفاده می‏کنند. (بمالم یبصروا)
6- سردمداران باطل برای انحراف مردم، حتّی از مقدّسات نیز سوءاستفاده می‏کنند. (من اثر الرسول) (سیاستِ مذهب علیه مذهب)
7- اگر هنر با هوای نفس همراه شد، بالاترین خطرهاست. (سوّلت لی نفسی)
8 - تا انسانی از درون فریب نفس خویش را نخورد، نمی‏تواند دیگران را فریب دهد. (سوّلت لی نفسی)