(48) وَعُرِضُواْ عَلَی رَبِّکَ صَفّاً لَّقَدْ جِئْتُمُونَا کَمَا خَلَقْنَکُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ بَلْ زَعَمْتُمْ أَلَّن نَّجْعَلَ لَکُم مَّوْعِداً
و(در آن روز) همهی مردم صف کشیده، بر پروردگارت عرضه میشوند. (خدا به آنان میفرماید:) همان گونه که نخستین بار شما را آفریدیم، (امروز هم) به سوی ما آمدید، بلکه پنداشتید که هرگز ما برایتان موعدی مقرّر نخواهیم داشت؟
نکتهها:
«صف» نشانهی نظم و ساماندهی و رمز ادب و تواضع است. در قرآن، برای بیان اوصاف مجاهدان و همچنین فرشتگان، تعبیر «صف» آمده است و دو سورهی از قرآن نیز به نام «صف» و «صافّات» میباشد.
اگر در دنیا، قوای مسلّح با نظم خاصّی بر رؤسا عرضه میشوند، در قیامت، همهی انسانها به طور قهری و منظّم بر خداوند عرضه خواهند شد.
پیامها:
1- حضور در قیامت و عرضه بر پروردگار، قطعی است. (عرضوا علی ربّک)
2- طبقات دنیوی در قیامت از بین میرود و همهی مردم، توانگر و فقیر در یک صف قرار میگیرند. (صفّاً)
3- نظم، ارزشی است که هم در دنیا مطرح است، هم در آخرت، هم در جامعه و هم در عبادت. (عُرضوا... صفّاً)
4- نحوهی حضور در قیامت، مانند هنگام تولّد و حضور در دنیاست؛ عاجز، گریان و عریان.**در مناجتها نیز به عریانی هنگام رستاخیز و محشر اشاره شده است.*** (کما خلقناکم اوّل مرّة)
5 - معاد جسمانی است. (جئتمونا کما خلقناکم...)
6- آفرینش مجدّد در قیامت، همچون آفرینش در دنیاست. (کما خلقناکم اوّل مرّة)
7- کافران، دلیلی بر انکار معاد ندارند. (بل زعمتم الن نجعل لکم موعداً)