آیه
وَأَصْحَابُ الْیَمِینِ مَآ أَصْحَابُ الْیَمِینِ
فِی سِدْرٍ مَّخْضُودٍ
وَطَلْحٍ مَّنضُودٍ
وَظِلٍّ مَّمْدُودٍ
وَ مَآءٍ مَّسْکُوبٍ
وَ فَاکِهَةٍ کَثِیرَةٍ
لَّا مَقْطُوعَةٍ وَ لَا مَمْنُوعَةٍ
وَفُرُشٍ مَّرْفُوعَةٍ
إِنَّآ أَنشَأْنَاهُنَّ إِنشَآءً
فَجَعَلْنَاهُنَّ أَبْکَاراً
عُرُباً أَتْرَاباً
لاَِّصْحَابِ الْیَمِینِ
ثُلَّةٌ مِّنَ الْأَوَّلِینَ
وَثُلَّةٌ مِّنَ الْآخَرِینَ
ترجمه
و یاران راست، چه هستند یاران راست.
در کنار درختان سدر بی خار.
و درختان موز که میوههایش به صورت فشرده رویهم چیده.
و آبیریزان (از آبشارها) .
و میوهای فراوان .
که نه تمام میشود و نه از مصرف آن جلوگیری میگردد.
و سایهای پایدار.
و هم خوابگانی والا قدر.
که ما آنان را به نوع خاصی آفریدیم.
پس آنان را دوشیزه و باکره قرار دادیم.
زنانی هم سن و سال و شوهر دوست.
(این نعمتها) برای اصحاب یمین است.
که گروهی از امتهای قبل.
وگروهی از امّتهای بعدی هستند.
نکته ها
«سِدر» درختی است که سایه گستردهای دارد. «مخضود» گیاهی که تیغ آن شکسته وبیخار باشد. «منضود» به معنای متراکم است، «مسکوب» یعنی ریزان همچون آبشار و «اتراب» یعنی همانند و همسن وسال، مانند «ترائب» به معنی دندههای سینه که مشابه یکدیگرند.
«طلح» جمع «طلحه»، به معنای درخت موز است. چنانکه در روایتی از حضرت علیعلیه السلام نیز به این معنا آمده است.**تفسیر نورالثقلین.*** البتّه بعضی مفسّران، مراد از «طلح» را درخت امّ غیلان میدانند که همان درخت اقاقیا میباشد که دارای گلهای بسیار خوشبو است.**تفسیر راهنما.***
گرچه «فُرُش» جمع «فراش» به زمین و مرکب و تشک و فرش و تخت گفته شده و «مرفوعة» به معنای نفیس و گرانبها میباشد، چنانکه پیامبرصلی الله علیه وآله فرمود: در بهشت فرشهایی از ابریشم با رنگهای گوناگون روی یکدیگر قرار داده شده است.**تفسیر نورالثقلین؛ کافی، ج2، ص97.*** ولی ظاهراً مراد از «فُرش» در اینجا، همسران و همخوابگان و مراد از «مرفوعة»، ارزشمند بودن آنان به خاطر عقل و کمال و جمال است، چنانکه به دنبال آن میخوانیم: «انّا أنشأناهنّ اِنشاءً»
«عُرُب» جمع «عروب» به زنی گفته میشود که خندان و طنّاز و عاشق همسر و نسبت به او فروتن باشد.
«اصحاب الیمین» همان کسانی هستند که در آیه 8 به «اصحاب المیمنة» نامیده شدند. از آنجا که در قیامت نامه عمل خوبان را به دست راستشان میدهند و اهل یُمن و سعادت شدهاند، آنان را اصحاب یمین نامیدهاند.
در روایتی میخوانیم که پیامبرصلی الله علیه وآله به امّ سلمه فرمود: خداوند پیر زنان سفید موی مؤمن را در قیامت به صورت دخترکانی جوان و زیبا قرار میدهد.**تفسیر نورالثقلین.***
در پایان پاداش مقرّبان فرمود: «جزاء بما کانوا یعملون» تمام پاداشها و نعمتها جزای عملکرد آنان بود، ولی در این آیات، پس از نعمتهایی که برای اصحاب یمین بیان شد، جملهی «جزاء بما کانوا» نیامده است، گویا همه اینها لطف الهی است.
نعمتهای دنیوی آفاتی دارد؛ ولی در بهشت و نعمتهای بهشتی هیچ نقص و آفتی نیست؛ مثلاً:
گیاهش تیغ دارد، ولی گیاه بهشت تیغ ندارد. «مخضود»
سایهاش موقّت است، ولی در بهشت سایه درختها دائمی است. «ظل ممدود»
میوههای دنیا یا نایاب است یا موسمی، ولی در قیامت میوهها زیاد و دائمی و در دسترس همه و بدون ضرر و زیان است. «کثیرة، لامقطوعة و لاممنوعة»
همسران در دنیا، گاهی متناسب نیستند، ولی در بهشت از هر جهت متناسبند، «أترابا» گاهی عاشق همسرشان نیستند، ولی در بهشت همه عاشقند، «عُرباً» گاهی بیوه هستند، ولی در بهشت همه باکرهاند، «أبکارا» در یک کلام، همسران در قیامت، آفرینش جدیدی دارند. «انشأناهن انشاءً»
چون انبیای گذشته زیاد بودند، اوصیای آنها نیز زیاد بودهاند، لذا دربارهی تعداد مقرّبان فرمود: «ثلّة من الاوّلین و قلیل من الاخرین» مقرّبان از میان امتهای گذشته بیش از مقرّبان این امّت است.
پیام ها
1- اصحاب یمین در قیامت، جایگاه بس والا و اعجاب برانگیزی دارند. «و اصحاب الیمین ما اصحاب الیمین»
2- گرچه دانشمندان به برخی خواص برگ سدر پی بردهاند، امّا در اینکه چه تأثیری در هوا و محیط پیرامون خود دارد، نیاز به تلاش جدید دارد. «فی سدرٍ مخضود»
3- آب جاری و ریزان، سالمتر از آب ساکن و راکد است. «ماء مسکوب»
4- بهشت و نعمتهای بهشتی، از قبل آفریده و آماده شده است. «أنشأناهنّ»
5 - بکارت و دوشیزه بودن همسران بهشتی، مستمرّ و دائمی است و گرنه تفاوتی با دنیا ندارد. «فجعلناهنّ ابکاراً»
6- هیچ گاه جهان از افراد خوب خالی نبوده است. «ثلّة من الاولین»
7- راههای دستیابی به سعادت و رسیدن به قرب الهی، برای همه انسانها در تمام دورانها وجود داشته است. «ثلّة من الاولین و ثلّة من الاخرین»