آیه
لَیْسَ عَلَی الْأَعْمَی حَرَجٌ وَلَا عَلَی الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلَا عَلَی الْمَرِیضِ حَرَجٌ وَمَن یُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأنْهَارُ وَمَن یَتَوَلَّ یُعَذِّبْهُ عَذَاباً أَلِیماً
ترجمه
بر نابینا گناهی نیست و بر لنگ گناهی نیست و بر بیمار گناهی نیست، (که به جهاد نروند) و هر کس خدا و رسولش را پیروی کند، (خداوند) او را در باغهایی (بهشتی) که نهرها از زیر (درختان) آن جاری است، داخل میکند و هر کس سرپیچی کند، او را به عذابی دردناک، عذاب خواهد کرد.
نکته ها
معیار معافیت و مرز عذر در ترک جبهه، نابینایی و ناتوانی در راه رفتن و بیماری و ناسلامتی است، نه کوتاه بودن قد و امثال آن.
گرچه برای گروهی، جبهه رفتن واجب نیست، امّا خیرخواهی برای رزمندگان لازم است، چنانکه خداوند در سوره توبه آیه 91 میفرماید: «لیس علی الضعفاء و لا علی المرضی... حرج اذا نصحوا للّه و رسوله»
پیام ها
1- قانونگذار باید به تمام جوانب قانون توجّه کند و برای موارد خاص (مانند افراد نابینا و علیل و بیمار) قانون ویژه وضع کند. «لیس علی الاعمی حرج...»
2- معلولین، احساس حقارت نکنند، هیچ گناه و تقصیری بر آنان نیست. (کلمه «حَرَج» به اصطلاح ادبی، نکره در سیاق نفی است که از آن معنای عام استفاده میشود.) «لیس علی الاعمی... علی الاعرج حرج»
3- تکالیف الهی، به مقدار قدرت و توان است. «لیس علی الاعمی... حرج»
4- افراد معذور، از بهشت محروم نمیشوند، به شرط آنکه در حدّ توان، مطیع باشند. «لیس علی الاعمی... مَن یطع اللّه...»
5 - پیامبر معصوم است، زیرا اطاعت او قرین اطاعت خداست. «مَن یطع اللّه و رسوله»
6- ملاک اصلی ورود به بهشت، اطاعت است، گرچه شفاعت هم گاهی کارساز است. «من یطع... یدخله جنّات»