آیه
وَ فِی الْأَرْضِ آیَاتٌ لِّلْمُوقِنِینَ
وَ فِی أَنفُسِکُمْ أَفَلَا تُبْصِرُونَ
وَفِی السَّمَآءِ رِزْقُکُمْ وَمَا تُوعَدُونَ
فَوَرَبِّ السَّمَآءِ وَالْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِّثْلَ مَآ أَنَّکُمْ تَنطِقُونَ
ترجمه
و در زمین برای اهل یقین، نشانههایی است.
و در (آفرینش) خودتان (نیز نشانههایی از قدرت، عظمت و حکمت الهی است.) پس چرا (به چشم بصیرت) نمینگرید؟
و (تقدیر و تدبیر) رزق شما و آنچه وعده داده میشوید، در آسمان و عالم بالاست.
پس به پروردگار آسمان و زمین سوگند، این سخن ما حق است همچنان که شما سخن میگویید. (همان طور که در سخن گفتن خود شک نمیکنید، در گفتههای ما نیز شک نکنید.)
نکته ها
قرآن، شرط هدایت شدن و به یقین رسیدن از طریق آیات طبیعت و کتاب شریعت را، دلِ آماده میداند: «آیات للموقنین»، «لقوم یسمعون»** یونس، 67.***، «لقوم یتفکّرون»** رعد، 3.***، «لقوم یعقلون»**رعد، 4.***، «لکل صبّار شکور»**ابراهیم، 5.***، «لقوم یؤمنون»** نحل، 79.***، «لاولی النُهی»**طه، 128.***، «لآیات للمتوسّمین»** حجر، 75.***، «لآیات للعالِمین»**روم، 22.*** و «هدیً للمتّقین»**بقره، 2.***
در آفرینش زمین و انسان نکات بسیاری نهفته است از جمله:
حجم زمین، مساحت و عمق آن، کوهها و درهها، فاصله آن با خورشید و کرات دیگر، حرکات گوناگون زمین، معادن پیدا و ناپیدا، روئیدنیها، آبهای ذخیره شده، رنگها، سنگها، خاکها، میوهها، گیاهان، تصفیه کنندگی زمین، تأمین کننده تمام نیازهای ساکنان آن و دارا بودن مواد غذایی برای تغذیه همه حیوانات و انسانها، که برای طالبان یقین نشانههای قدرت و حکمت خداوند است.
حالات مختلف بدن، از نطفه تا مراحل بعد، نشانه قدرت اوست. غرایز گوناگون انسان نشانه حکمت و علم او به نیازهای انسان است.
هماهنگی میان حواسّ بدن و عدم اصطکاک آنها با یکدیگر، نظام استخوانبندی و اعصاب، دستگاه تنفس، دستگاه گوارش، دستگاه بینایی و شنوایی، نظام دفاعی، همه و همه نشانههایی از خداوند قادر متعال است.
حضرت علیعلیه السلام میفرماید: خداوند تو را شنوا و بینا آفرید، هم شاد میشوی و هم غضبناک، هم گرسنگی را احساس میکنی و هم سیری را.** تفسیر نورالثقلین.***
مردم به خاطر ضعف ایمان به مقدّر بودن رزق، گرفتار گناه، سرقت، کم فروشی، حرص، بخل و انواع خلافکاریها میشوند.
نزول رزق، با حساب و کتاب دقیق است، «عندنا خزائنه و ما ننزّله الاّ بقدر معلوم»**حجر، 21.*** اصل و سرچشمه نزد ماست و ما جز به مقدار معلوم، فرو نمیفرستیم.
آیه «فی السماء رزقکم و ما توعدون» را چند نوع میتوان معنا کرد:
الف. مراد باران باشد که از آسمان نازل میشود و همچنین نور و ابر و باد و...
ب. مراد آن باشد که تقدیر امور زمینیان در آسمانهاست.
ج. رزق ابدی که بهشت است در آسمانهاست.
د. تحقق وعدههای الهی (نزول رحمت یا عذاب) از سمت آسمان است.** تفسیر راهنما.***
«مثل ما انکم تنطقون» یعنی همان اندازه که سخن گفتن شما برایتان محسوس است و واقعیّت دارد، وعدههای الهی نیز همین گونه است، پس در آنها شک نکنید.
پیام ها
1- نشانههای قدرت و حکمت الهی در زمین، همراه با پیشرفت علم و کشف اسرار طبیعت، روز به روز آشکارتر میشود. «و فی الارض آیات...»
2- آیات و نشانههای الهی در زمین، بسیار زیاد و قابل توجّه است. «و فی الارض آیات» (کلمه «آیات» جمع و نکره آمده که بیانگر تعدّد و عظمت است.)
3- خداشناسی، باید بر اساس یقین و بصیرت باشد. «و فی الارض آیات للموقنین»
4- تا روحیه باور در انسان نباشد، نعمتها نشانه خداوند شمرده نمیشود. «آیات للموقنین»
5 - مطالعه طبیعت، راه تقویت ایمان و باور توحیدی است. «آیات للموقنین»
6- وجود انسان به قدری با عظمت است که خداوند آن را هم ردیف کره زمین قرار داده است. «فی الارض... فی أنفسکم»
7- خودشناسی، راه خداشناسی است. «آیات للموقنین... فی أنفسکم»
8 - مشکل اساسی کفّار و بیدینان، سطحی نگری آنان است و خداوند آنان را از این جهت مورد توبیخ قرار میدهد. «افلا تبصرون» (بصیرت، به معنای نگاه عمیق و دقیق است)
9- نگاهی که همراه با بصیرت نباشد، قابل توبیخ و سرزنش است. «أفلا تبصرون»
10- سرچشمهی رزق، در آسمان است. (باران، نور، باد، ابر و هوا و...) «و فی السّماء رزقکم»
11- هرگونه خیر و برکت یا قهر و عذاب الهی، به عنوان پاداش یا کیفر از آسمان نازل میگردد. «فی السّماء... ما توعدون»
12- آسمان و زمین، تحت ربوبیّت و تدبیر الهی در مسیر کمال است. «فوربّ السّماء و الارض»
13- تأمین و تقدیر روزی زمینیان در آسمانها، نمودی از ربوبیّت گسترده خداوند در آسمان و زمین است. «فوربّ السّماء و الارض»
14- قدرت نطق و سخن گفتن، از مواهب ویژه پروردگار به انسان است که خداوند برای حقیقی بودن سخن و وعدهی خود، به سخن گفتن بشر مثل میزند. «انه لحقّ مثل ما انکم تنطقون»