تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 9(دوره ده جلدی)
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره 55. رحمن آیه 61،60

آیه
هَلْ جَزَآءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ
فَبِأَیِ‏ّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ‏
ترجمه
آیا پاداش نیکی (شما) جز نیکی (ما) است،
پس کدام یک از نعمت‏های پروردگارتان را انکار می‏کنید؟
نکته ها
«احسان» دو معنا دارد: یکی کار نیک و دیگری نیکی به دیگران. مراد از احسان اول در آیه، کار نیک و مراد از احسان دوم، نیکی به غیر است.**تفسیر راهنما.*** «هل جزاء الاحسان الاّ الاحسان»
امام صادق‏علیه السلام فرمود: جمله «هل جزاء الاحسان...» در باره کافر و مؤمن جاری است و هر کس برای دیگری کار نیکی انجام دهد، بر او لازم است جبران کند.** تفاسیر مجمع‏البیان و المیزان.***
در قرآن، اصلِ مقابله به مثل بارها تکرار شده است:
«فاذکرونی أذکرکم»**بقره، 152.*** یاد کنید مرا تا یاد کنم شما را.
«اِن عُدتم عُدنا»**اسراء8 .*** اگر برگردید ما نیز برمی‏گردیم.
«فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم»**بقره، 194.*** به همان مقدار که لطمه زدند، به آنان لطمه بزنید.
«و لهنّ مثل الّذی علیهنّ»**بقره، 228.*** به همان مقدار مسئولیّت که بر عهده زن هست، برای او حق و حقوق است.
«اِن عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم»**نحل، 126.*** اگر قصد انتقام از دشمن دارید، به همان مقدار که ضرر دیدید، ضربه وارد کنید.
«اِن تنصروا اللّه ینصرکم»**محمّد، 7.*** اگر خدا را یاری کنید، شما را یاری می‏کند.
«فلمّا زاغوا أزاغ اللّه»**صف، 5 .*** اگر به اراده خود کج روند، خدا آنان را در کجی رها می‏کند.
حضرت علی‏علیه السلام از رسول خداصلی الله علیه وآله نقل می‏کند که خداوند فرمود: آیا پاداش کسی که به او نعمت توحید داده‏ام غیر از بهشت است.**امالی طوسی، ج‏2، ص 182.*** «هل جزاء مَن أنعمتُ علیه بالتّوحید الاّ الجنّة»

پیام ها
1- در برابر احسان و نیکی دیگران، ما نیز نیکی کنیم. «هل جزاء الاحسان الا الاحسان» (آیا در برابر این همه احسان خداوند به انسان، جز نیکوکاری بنده سزاوار است؟)
2- فقط به ارزشها بیاندیشیم نه افراد، جنسیّت، نژاد، سنّ، منطقه و قبیله. «هل جزاء الاحسان الا الاحسان»
3- پاداش احسان به هر نوع، به هر مقدار، در هر زمان و مکان و نسبت به هر شخصی باید احسان باشد. «هل جزاء الاحسان الا الاحسان»
4- یکی از فلسفه‏های قیامت، اجرای عدل و جزای احسان‏هاست. «هل جزاء الاحسان الاّ الاحسان»
5 - پاداش نیک خداوند به نیکی‏های ما، نعمت است. «فبایّ آلاء ربّکما تکذّبان»