آیه
وَلَقَدْ جَآءَ آلَ فِرْعَوْنَ النُّذُرُ
کَذَّبُواْ بِآیَاتِنَا کُلِّهَا فَأَخَذْنَاهُمْ أَخْذَ عَزِیزٍ مُّقْتَدِرٍ
أَکُفَّارُکُمْ خَیْرٌ مِّنْ أُوْلَئِکُمْ أَمْ لَکُم بَرَآءَةٌ فِی الزُّبُرِ
أَمْ یَقُولُونَ نَحْنُ جَمِیعٌ مُّنتَصِرٌ
سَیُهْزَمُ الْجَمْعُ وَیُوَلُّونَ الدُّبُرَ
بَلِ السَّاعَةُ مَوْعِدُهُمْ وَالسَّاعَةُ أَدْهَی وَأَمَرُّ
ترجمه
و همانا هشدار دهندگان به سراغ فرعونیان آمدند.
(امّا آنان) همهی معجزات ما را تکذیب کردند، پس ما آنان را همچون گرفتن مقتدری نفوذناپذیر (به قهر) گرفتیم.
آیا کافرانِ شما از آنان بهترند (تا ما آنان را به قهر نگیریم) یا برای شما امان نامهای در کتابهای آسمانی است؟
یا میگویند: ما همگی پشتیبان یکدیگریم (و قدرتی ما را نخواهد شکست)؟
در آیندهی نزدیکی، جمع آنان در هم شکسته خواهد شد و همه (به یکدیگر) پشت خواهند کرد.
آری، قیامت وعدگاه آنان است و آن روز، سختتر و تلختر است.
نکته ها
«سیهزم» از «هزم» به معنای فشار دادن به جسم خشک است به گونهای که متلاشی شود. «اَدْهی» به معنای مصیبت بزرگتر است.
در اقوام نوح و عاد و ثمود و لوط، تنها تکذیب انذارها بود ولی در مورد فرعونیان تکذیب آیات و معجزات نیز مطرح است.
این پنجمین و آخرین گروه کفّار است که این سوره از آنان نام برده است.
عوامل غرور چند چیز است:
الف) انسان احساس کند کمال یا ارزشی ویژه دارد و از دیگران بهتر است.«اکفّار کم خیر»
ب) خیال کند از خدا امان نامه دارد و از عذاب مصون است. «ام لکم برائة»
ج) به یاران و هم فکران خود توکل داشته باشد. «ام یقولون نحن جمیع منتصر»
پیام ها
1- کسی که هم فکر یا مطیع کسی باشد، از او محسوب میشود. «آل فرعون»
2- نظام اجتماعی در زمان فرعون، فرد محوری و استبدادی بود و همه به یک شخص منسوب بودند، «آل فرعون» ولی در دیگر اقوام، نظام قبیلهای و قومی حاکم بود. «قوم نوح... قوم لوط»
3- خداوند با مردم اتمام حجّت میکند. «جاء... النذر»
4- در نظام فرعونی، انبیا، معجزات آنها و هشدارهای الهی هم مورد تکذیب قرار گرفتند. «کذّبوا بآیاتنا کلها»
5 - سرنوشت بشر به دست خود اوست. «کذّبوا... فاخذناهم»
6- اگر انسان تمام راههای حق را به روی خود مسدود کند، قهر الهی فرامیرسد. «کذّبوا بآیاتنا کلها فاخذناهم»
7- با کسانی چون فرعون که اظهار اقتدار میکنند، باید مقتدرانه برخورد کرد. «اخذ عزیز مقتدر»
8 - همهی قدرتها رو به زوال و شکست است، تنها قدرت نفوذناپذیر، قدرت اوست. «عزیز مقتدر»
9- قهر الهی همراه با قدرت و صلابت است. «اخذ عزیز مقتدر»
10- قهر الهی بر اساس کفر و لجاجت و تکذیب است و کفّار هر عصر هیچ امتیازی نسبت به پیشینیان خود ندارند. «اکفّار کم خیر...»
11- در شیوهی تبلیغ، به نحوی استدلال کنید که تمام راهها و فرضیههای دشمن را از دست او بگیرید. «اکفّار کم خیر... ام لکم برائة... ام یقولون نحن جمیع منتصر»
12- در شیوهی ارشاد قرآن، تاریخ، تهدید، استدلال و اعتقاد به هم پیچیده است. تاریخ: «جاء ال فرعون...»، تهدید: «اخذ عزیز... سیهزم الجمع...»، استدلال: «اکفّارکم... ام... ام...»، اعتقاد: «الساعة موعدهم والساعة ادهی و امرّ»
13- ابّهت دشمن را بشکنید، کفّار تنها ملاکهای مادی را به حساب میآورند و از قدرتهای غیبی و الهی غافلند. «نحن جمیع منتصر... سیهزم الجمع»
14- با دشمن مغرور، قاطعانه برخورد کنید. «سیهزم الجمع و یولّون الدّبر»
15- عنصر کفر و تکذیب، در هر جمعیّتی وسیلهی پراکندگی است. «سیهزم... یولّون الدُبُر»
16- اگر کفّار به جمعیّت خود مینازند، بدانند که پراکنده میشوند، «سیهزم الجمع» و اگر به حمایت از یکدیگر دل خوش دارند، بدانند که همه فرار خواهند کرد. «سیولّون الدبر»
17- برای کافران، علاوه بر قلع و قمع دنیوی، قهر اُخروی نیز در پیش است. «بل الساعة موعدهم»
18- سختترین مصیبتهای دنیوی، نسبت به مصیبتها و تلخیهای آخرت چیزی نیست. «والساعة ادهی و امّر»
19- شکست دنیوی کفّار، مقدّمه عذاب سختتر آخرت است. «سیهزم الجمع... الساعة ادهی واَمّر»