آیه
فَإِذَا انشَقَّتِ السَّمَآءُ فَکَانَتْ وَرْدَةً کَالدِّهَانِ
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ
فَیَوْمَئِذٍ لَّا یُسْئَلُ عَن ذَنبِهِ إِنسٌ وَلَا جَآنٌّ
فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ
ترجمه
پس آنگاه که آسمان شکافته شده، گلگون و مثل روغن گداخته در آید،
پس کدام یک از نعمتهای پروردگارتان را تکذیب میکنید؟
پس در آن روز (و آن موقف خاص) هیچ یک از انس و جن، از گناهش پرسیده نشود.
پس کدام یک از نعمتهای پروردگارتان را تکذیب میکنید؟
نکته ها
در معنای «لایسئل» چند احتمال است:
1. لایسئل عن ذنب المجرم: کس دیگری را به جای دیگری را به جای مجرم از میان انس و جن مؤاخذه نمیکنند، بلکه خود مجرم را مؤاخذه میکنند.**مجمعالبیان.***
2. در روایات میخوانیم: قیامت پنجاه موقف دارد،**بحار، ج 7،ص 126.*** در یک موقف، فرمان بازداشت و حسابرسی و سؤال است، «و قفوهم انّهم مسؤلون»**صافّات، 24.*** در موقف دیگر مهر بر لبها زده میشود، «نختم علی افواههم»**یس، 65.*** در موقف دیگر از یکدیگر استمداد میکنند و در موقفی همه گریانند. بنابراین اگر در این آیات میخوانیم که از هیچکس سؤال نمیشود، مربوط به موقف خاصّی است.
3. ممکن است مراد آیه، «لایسئل عن ذنبه» این باشد که تنها از گناه سؤال نمیشود، زیرا گناه خلافکار در آن روز حاضر است، «و وجدوا ما عملوا حاضرا»**کهف، 49.*** و اسرار درونی او آشکار. «تبلی السرائر»**طارق، 9.*** پس از چیزهای دیگر از قبیل: عمر و درآمد و چگونگی مصرف سئوال میشود، نه فقط از گناهان انسان.
در آینده آسمانها از هم شکافته و ذوب خواهند شد. آسمانهایی که «سبعاً شدادا»**نبأ، 12.*** هستند، مثل روغن مذابّ، روان میشوند. «فکانت وَردة کالدّهان»
پیام ها
1- ظهور قیامت، با دگرگونی در نظام طبیعت صورت میگیرد. «فاذا انشّقت السماء...»
2- پایان این جهان، فروپاشیدن و درهم پیچیدن است، امّا آغازی است برای جهان دیگر. «فاذا انشّقت السّماء... فیومئذ...»
3- جنّ نیز همچون انسان، اختیار داشته و مرتکب گناه میگردد. «لایسئل عن ذنبه انس و لا جانّ»