آیه
یَوْمَ تَمُورُ السَّمَآءُ مَوْراً
وَتَسِیرُ الْجِبَالُ سَیْراً
فَوَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِّلْمُکَذِّبِینَ
الَّذِینَ هُمْ فِی خَوْضٍ یَلْعَبُونَ
یَوْمَ یُدَعُّونَ إِلَی نَارِ جَهَنَّمَ دَعّاً
هَذِهِ النَّارُ الَّتِی کُنتُم بِهَا تُکَذِّبُونَ
ترجمه
روزی که آسمان به شدّت درهمپیچیده شود
و کوهها از جا کنده شده و به شتاب روان گردند.
پس در آن روز، وای بر تکذیب کنندگان!
آنان که در باطل فرو رفته و به یاوهسرایی (درباره آیات الهی) سرگرمند.
روزی که به سختی به سوی آتش رانده میشوند.
(و به آنان گفته میشود:) این همان آتشی است که دائماً آن را تکذیب میکردید.
نکته ها
«مَور» در لغت به معنای حرکت سریع و دورانی، امّا نامنظّم و گردابوار است، آن گونه که باد، گرد و غبار را در هوا میپراکند و درهم میپیچد.
«خوض» در اصل به معنای ورود در آب و عبور از آن است ولی در اصطلاح، به موردی گفته میشود که انسان در مطالب بیهوده و باطل وارد شود.
کلمه «دعّ» به معنای راندن همراه با خشونت است. چنانکه قرآن در سوره ماعون یکی از نشانههای تکذیب دین را، طرد یتیمان میداند. «أرأیت الّذی یکذب بالدین فذلک الّذی یدعّ الیتیم»
همه هستی برای انسان آفریده شده است و همین که پرونده انسان در زمین بسته شد، بساط هستی نیز جمع میشود. «تمور السّماء مورا» در جای دیگر نیز میخوانیم: ما سفره آسمان را همچون طومار، درهم پیچیده و جمع میکنیم. «نطوی السّماء کطیّ السّجلّ»**انبیاء، 104.***
ثابت و پابرجا تنها خداست. آسمانهای محکم هفتگانه «و بنینا فوقکم سبعاً شداداً»**نبأ، 12.*** نیز سست میشود و به صورت امواجی متحرّک در میآید، «تمور السّماء مورا» و کوههایی که سبب استقرار زمین بودند: «و جعلنا فیها رواسی شامخات»**مرسلات، 27.*** آن روز بیقرار و سست و روان میشوند. «و تسیر الجبال»
پیام ها
1- ترسیم حوادث قیامت بستری است برای دست برداشتن از تکذیب و لجاجت. «تمور السّماء... تسیر الجبال...»
2- برای وقوع قیامت، نه فقط زمین که آسمان و کرات آسمانی به هم میریزد. «تمور السّماء... تسیر الجبال...»
3- تکذیب کنندگان منطق ندارند، سرگرم شدن به یاوهها و پوچیها سبب تکذیب آنان شده است. «للمکذّبین الّذین هم فی خوض یلعبون»
4- سخن بیهوده بسیار پیدا میشود، لیکن خطر آنجاست که انسان غرق در بیهودهگویی شود و خود را به یاوهها مشغول کند. «فی خوض یلعبون»
5 - تلاش کفّار برای خدشهدار کردن قرآن، کاری بازیچه و بینتیجه است. «للمکذّبین الّذین هم فی خوض یلعبون»
6- مخالفان انبیا، هم به دوزخ کشانده میشوند و هم مورد عتاب و توبیخ قرار میگیرند. «یدعّون... هذه»،(عذاب روحی روانی و جسمی دارند)
7- با تکذیب قیامت، حقیقت پشت پرده نمیماند. «هذه النّار...»
8 - تکذیب سرسختانه، قهر سرسختانه دارد. «مکذّبین... یدعّون الی النّار»
9- کیفر تکذیبی که پیوسته و برخاسته از لجاجت است، جز آتش چیزی نیست. «هذه النّار التی کنتم بها تکذبون»