آیه
وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّن یَدْعُواْ مِن دُونِ اللَّهِ مَن لَّا یَسْتَجِیبُ لَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَهُمْ عَن دُعَآئِهِمْ غَافِلُونَ
وَإِذَا حُشِرَ النَّاسُ کَانُواْ لَهُمْ أَعْدَآءً وَکَانُواْ بِعِبَادَتِهِمْ کَافِرِینَ
ترجمه
و کیست گمراهتر از کسی که به جای خداوند، کسانی را میخواند که تا روز قیامت پاسخش را نمیدهند و حتّی از خوانده شدن خود بیخبرند.
و آنگاه که مردم محشور شوند، آنها دشمنشان خواهند بود و عبادتشان را انکار خواهند کرد.
نکته ها
بالاترین گمراهی، انحراف در شناخت است و کسی که خدای علیم و قدیر و سمیع و بصیر را رها کرده و به سراغ غیر او میرود، گرفتار چنین گمراهی شده است، زیرا غیر خدا توان انجام هیچ کاری را ندارد.
مشابه آیه 5، آیه 29 سوره یونس است که میفرماید: معبودهای مشرکان در قیامت به آنها میگویند: «فکفی باللّه شهیداً بیننا و بینکم ان کنّا عن عبادتکم لغافلین» خداوند میان ما و شما گواه است که ما از عبادت شما بیخبر بودیم.
چقدر تفاوت است میان معبودی که دعا را میشنود و مستجاب میکند، «اُدعونی استجب لکم»** غافر، 60. *** و معبودی که هرگز نمیشنود و پاسخ نمیدهد. «مَن لایستجیب له» و یا اگر بشنود، توان پاسخگویی ندارد! «ان تدعوهم لایسمعوا دعائکم و لو سمعوا ما استجابوا لکم» **فاطر، 14.***
تفاوت نقش خدا و غیر خدا در زندگی انسان
الف: نقش خدا در زندگی انسان
1. آفریدگارِ اوست. «خلق الانسان»** الرّحمن، 3. ***
2. پروردگار او و همه جهانیان است. «ربّ العالمین»** حمد، 2. ***
3. او را بسیار دوست دارد. «بالناس لرؤف»** بقره، 143. ***
4. دعای او را میشنود. «سمیع الدعاء»** آلعمران، 38. ***
5. فریادرس اوست. «یجیب المضطر»** نمل، 62. ***
6. او را به خوبی راهنمایی میکند. «الّذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا»** عنکبوت، 69. ***
7. او را حمایت و سرپرستی میکند. «و هو یتولّی الصالحین»** اعراف، 196. ***
8. به او رشد و تکامل میدهد. «یهدی الی الرّشد»** جن، 2. ***
9. به او آرامش و اطمینان میدهد. «ألا بذکر اللّه تطمئنّ القلوب»** رعد، 28. ***
10. به او آموزش میدهد. «الّذی علّم بالقلم»** علق، 4. ***
11. به او وسعت و فزونی میدهد. «لئن شکرتم لازیدنّکم»** ابراهیم، 7. ***
12. بیماریش را شفا میدهد. «و اذا مرضت فهو یشفین»** شعراء، 80. ***
13. امید آیندهی اوست. «والّذی أطمع أن یغفرلی خطیئتی یوم الدین»** شعراء، 82. ***
ب: نقش غیر خدا در زندگی انسان
1. قدرتی در آفرینش ندارند. «لن یخلقوا ذُباباً»** حج، 73. ***
2. از خواستههای انسان بیخبرند. «و هم عن دعائهم غافلون»** احقاف، 5. ***
3. دعای او را نمیشنوند. «لایسمعوا دعائکم»** فاطر، 14. ***
4. توان پاسخگویی ندارند. «یدعوا من دون اللّه من لایستجیب له» (احقاف، 5)
5. دشمن انساناند. «کانوا لهم اعداء» (احقاف، 6)
6. در برابر حوادث ناتواناند. «لایملکون کشف الضرّ عنکم»** اسراء، 56 . ***
7. نه قدرت نفعرسانی دارند و نه از ضرر جلوگیری میکنند. «ما لایضرّهم و لاینفعهم»** یونس، 18. ***
و خلاصه به قول حضرت یوسفعلیه السلام: «أأرباب متفرّقون خیر أم اللّه الواحد القهّار»** یوسف، 39. *** آیا خدایان پراکنده و گوناگون بهترند یا خدای یگانه مقتدر؟
پیام ها
1- انحرافات فکری و اعتقادی، بالاترین انحرافات بشر است. «من أضلّ»
2- هر راهی غیر از راه خداوند، گمراهی است. «مَن اضل ممّن یدعوا من دون اللّه»
3- مردم، برای دنیا سراغ غیر خدا میروند، در حالی که آنها نه تنها در دنیا کمکی نمیکنند، بلکه در قیامت هم دشمن میشوند. «لایستجیب له... کانوا لهم اعداء»
4- پیوندهای غیر الهی و شرک آلود دنیوی، به عناد و روابط خصمانه در قیامت تبدیل خواهد شد. «اذا حشر النّاس کانوا لهم أعداء»
5 - درخواست از دیگران، اگر به جای خداوند باشد، نوعی عبادت و پرستش است که با توحید سازگار نیست. «دعائهم... بعبادتهم»
6- معبودهای خیالی، از عبادت مریدانشان در دنیا، غافل و در قیامت آن را انکار میکنند. «عن دعائهم غافلون، بعبادتهم کافرین»