قوه مجریه و قوه قضاییه و قوه مقننه در مبارزه با فساد، در مبارزه با رشوهخواری و در مبارزه با افراد دارای نیات سوء با هم رقابت کنند.(1573)
رشوه، یکی از گناهان بزرگی است که مفاسد اجتماعی متعددی را به دنبال دارد، از جمله: حذف عدالت، یأس و ناامیدی ضعفا، جرأت و جسارت اقویا، فساد و تباهی حاکم و قاضی، از بین رفتن اعتماد عمومی.
با توجه به این آثار و عوارض منفی، در روایات شدیداً از این عمل انتقاد شده است. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) خطاب به حضرت علی (علیه السلام) فرمود: یا علی ثمن المیتة و الکلب و الخمر و مهر الزانیة و الرشوة فی الحکم ای علی! درآمد حاصل از فروش مردار، سگ، شراب، زنا و رشوه یکسان و حرام است. (بحارالانوار، ج 77، ص 54.)
همچنین علی (علیه السلام) در ذیل آیه شریفه أکالون للسحت (مائده، 42). فرمود: رشوه خواران کسانی هستند که مشکل مردم را حل نموده و در برابر، هدایای آنان را میپذیرند. (بحارالانوار، ج 104، ص 273.)
امام صادق (علیه السلام) رشوه را در حد کفر به خدا میداند. و رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) رشوه دهنده و گیرنده و واسطه را لعنت کرد و فرمود: بوی بهشت به صاحب رشوه نمیرسد.
در حدیث دیگر میخوانیم: هر حاکمی که نسبت به گرفتاریهای مردم بیتفاوت باشد، خداوند لطفش را نسبت به او میپوشاند و اگر هدیه قبول کند تا کار مردم را انجام دهد، در زنجیر است و اگر رشوه بگیرد، مشرک میباشد. (وسائل الشیعة، ج 12، ص 63). حضرت علی (علیه السلام) رشوه گیرنده را از حق ولایت محروم میداند. (نهج البلاغه، خطبه 131).
و در جای دیگر آن حضرت فرمودند:
هیچ گروهی گرفتار رشوه نشدند، مگر آنکه گرفتار ترس و اضطراب و نگرانی شدند! (نهج الفصاحه، ح 2693).
بعضی برای توجیه خلاف خود، نامهای مختلف بر رشوه میگذارند، از جمله: هدیه، تحفه، حق الزحمه، چشم روشنی و... شخصی به نام أشعث بن قیس، حلوایی به در خانه علی (علیه السلام) به عنوان هدیه آورد تا در محکمه شاید امام به نفع او حکم صادر کند. امام فرمود: به خدا سوگند! اگر هفت اقلیم را بر من ببخشند تا پوست جوی را به ناحق از دهان مورچهای بگیرم این کار را نخواهم کرد. (نهج البلاغه، خطبه 224).
شخصی به رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) گفت: من متصدی و مسئول کاری هستم، مردم برایم هدایایی میآورند، چگونه است؟! حضرت در جواب فرمود: چه شده است که عمال ما از هدایا سخن میگویند! آیا اگر در خانه مینشستند کسی به آنان هدیه میداد؟! (نهج الفصاحه، ح 539).
مالکیت باید از راه صحیح باشد. مانند: حیازت، تجارت، زراعت، صنعت، ارث، هدیه، امثال آن، ولی تصرف از طریق باطل و رشوه ایجاد مالکیت نمیکند.
رشوه، حرام است و انسان حق ندارد برای تصاحب اموال مردم رشوه دهد.
رشوه و حرام خواری در ادیان دیگر نیز مورد انتقاد و توبیخ بوده است.
هم چنان که قاضی باید تأمین شود تا به فکر رشوه نیفتد، دست اندرکاران زکات هم باید تأمین شوند تا به فکر رشوه و اختلاس نیفتند.
هدایا را به نحو احسن بپذیرید و پاسخ دهید. اذا حییتم بتحیة فحیوا بأحسن منها اما نه در مواردی که هدیه جنبه رشوه دارد.