توبه یکی از نعمتهای بزرگ الهی است. یعنی خداوند متعال باب توبه را بر روی بندگان باز کرده است تا اینها بتوانند در راه کمال پیش بروند و گناه آنها را زمینگیر نکند.(1086)
با توبه از گناهان، خود را برای ظهور حضرت حجت - عجل الله تعالی فرجه الشریف - آماده کنیم! اگر ظهور حضرت حجت - عجل الله تعالی فرجه الشریف - نزدیک باشد، باید هر کس خود را برای آن روز مهیا سازد، از جمله این که از گناهان توبه کند. همین توبه باعث میشود که این همه بلاهایی که بر سر شیعه آمده است، که واقعاً بیسابقه است و بلاهای دیگری که تا قبل از ظهور آن حضرت میآید، از سر شیعه رفع و دفع گردد.(1087)
معمولاً قرآن کریم بدنبال آیات عذاب، جمله الاالذین تابوا یا جمله الا من تاب را آورده تا بگوید: راه اصلاح، هرگز بر کسی بسته نیست.
توبه، واجب است. زیرا فرمان خداوند است. توبوا الی الله (تحریم، 8).
قبول توبه واقعی قطعی است، زیرا نمیتوان باور کرد که ما به امر او توبه کنیم ولی او نپذیرد. هو الذی یقبل التوبه عن عباده (شوری، 37). هو التواب الرحیم (بقره، 37).
خداوند هم توبه را میپذیرد و هم کسانی را که بسیار توبه میکنند دوست دارد. یحب التوابین (بقره، 222).
توبه، باید با عمل نیک و جبران گناهان همراه باشد تاب و عمل صالحا (فرقان، 71). تاب من بعده و أصلح (انعام، 54). تابوا و أصلحوا و بینوا (بقره، 160).
توبه، رمز رستگاری است. توبوا... لعلکم تفلحون (نور، 31).
توبه، وسیله تبدیل سیئات به حسنات است. الا من تاب و امن و عمل عملا صالحا فأولئک یبدل الله سیئاتهم حسنات (فرقان، 70).
توبه، سبب نزول باران است. توبوا... یرسل السماء (هود، 52).
توبه در هنگام دیدن آثار مرگ و عذاب پذیرفته نمیشود. حتی اذا حضر أحدهم الموت قال انی تبت الان
خداوند علاوه بر قبول توبه، لطف ویژه نیز دارد. هو التواب الرحیم ثم تاب من بعده وأصلح فأنه غفور رحیم، ثم تاب علیهم انه بهم رؤف رحیم الا من تاب و امن و عمل صالحا فأولئک یدخلون الجنه، ثم توبوا الیه ان ربی رحیم ودود.
در این آیات در کنار توبه به مسئله رحمت و رأفت و محبت الهی اشاره شده است.
قرآن ترک توبه را ظلم و هلاکت دانسته است. و من لم یتب فأولئک هم الضالمون، ثم لم یتوبوا فلهم عذاب جهنم توبه، وسیله جبران است.
هم چنان که توفیق توبه از خداست، باید چگونگی و راه توبه را نیز از خداوند دریافت کنیم.
اگر توبه واقعی باشد، خداوند آن را میپذیرد.
اگر توبه را شکستیم، باز هم خداوند توبه را میپذیرد.
اسباب بخشش گناهان در دنیا سه چیز است:
1 - توبه الا الذین تابوا و أصلحوا و بینوا فأولئک أتوب علیهم و أنا التواب الرحیم (بقره، 160).
2 - ترک گناهان کبیره. ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه نکفر عنکم سیئاتکم (نساء، 31).
3 - حسنات و کارهای نیک. ان الحسنات یذهبن السیئات (هود، 114).
حتی برای شرک و گوساله پرستی نیز راه توبه و بازگشت وجود دارد.
برای گناه کتمان، همچون سایر گناهان، راه توبه و بازگشت باز است. اما توبه واقعی، با پشیمانی قلبی و اصلاح عمل و بیان موارد کتمان صورت میگیرد.
توبه کسی که نماز نخوانده آن است که نمازهای خود را قضا کند. توبه کسی که مال مرد را تلف کرده آن است که باید همان مقدار را به صاحبش برگرداند. در مورد کتمان حقایق، که شخص به دنیای علم، اندیشه و نسلها، خیانت کرده، فقط با تبیین حقایق و بازگویی آنهاست که میتواند گذشته را جبران نماید.
به توبه کنندگان، نباید بخاطر خلاف کاریهای پیشین ظلمی شود.
سرزنش کسانی که قبلا خلاف کار بودهاند ممنوع است.
خداوند نه تنها توبه را میپذیرد و گناهان را میبخشد، بلکه توبه کننده را نیز دوست میدارد و مورد رحمت قرار میدهد.
گرچه راه توبه بر احدی بسته نیست، اما نباید گروهی از این توبه مقدس سوء استفاده کنند. کسانی که از ایمان خود دست برداشته و دائما بر کفر و لجاجت خود میافزایند و جز لحظه مرگ یا غلبه مسلمین، حاضر به توبه نیستند، توبه این گونه افراد قابل قبول نخواهد بود، زیرا توبه آداب و شرایط و شیوهای دارد که شامل حال اینها نمیشود.
خداوند توبه پذیر است، ولی گروهی زمینهها را از دست دادهاند. جراح هر چقدر هم لایق باشد، تا زمینه پیوند در مریض نباشد کاری پیش نمیبرد.
سرعت در توبه، لازم است.
یاد خدا، رمز توبه است.
تا گناه زیاد نشده، توبه آسان است.
توبه در حال اختیار و آزادی ارزش دارد، نه در حال اضطرار یا مواجهه با خطر.
اصرار بر گناه، توفیق توبه را از انسان میگیرد.
توبه را نباید به تأخیر انداخت. چون زمان مرگ معلوم نیست و توبه هنگام معاینه مرگ، پذیرفته نمیشود.
راه توبه به روی همه باز است.
خداوند به بندگان مهلت توبه میدهد. غفور حلیم