عفت و حیا و حجب از فطریات تمام عایله بشر است، چنانچه تهتک و فحشاء و بیحیایی بر خلاف فطرت جمیع است. لهذا در نهاد عائله بشری عشق به عفت و حیا هست و تنفر از هتک و بیحیایی نیز در او وجود دارد.(1200)
حیا و شرم در مواردی است که کار شرعا یا عقلا مذموم باشد. اما در بیان حقایق، شرم پسندیده نیست.
در سؤال کردن، حیا بیمعنا است.
آگاهی خدا باید موجب شود که اندکی انسان حیا کند.
خداوند بر همه چیز و در همه حال آگاه است، پس از گناه در برابر او حیا کنیم.
در تزاحم ارزشهای انسانی، باید اهم و مهم رعایت شود. ارزش دفاع از مظلوم، بیش از ارزش حیا و سکوت است.
اصل در کلام، رعایت حیا و عفت و ادب است، خصوصاً در مسائل زناشویی.
در دعای کمیل است: اللهم اغفر لی الذنوب التی تهتک العصم خداوندا! گناهانی که حیا را پاره میکند برایم بیامرز. زیرا گناه در ابتدا انجامش برای انسان سنگین است، اما وقتی پرده حیا برافتاد آسان میشود.
از هر کاری که در آن احتمال شکستن حریم حیا و حجاب است دوری کنید.
یا أیها الذین آمنوا لیستأذنکم الذین ملکت أیمانکم و الذین لم یبلغوا الحلم منکم ثلاث مرات من قبل صلاه الفجر و حین تضعون ثیابکم من الظهیره و من بعد صلاه العشاء ثلاث عورات لکم لیس علیکم و لا علیهم جناح بعدهن طوافون علیکم بعضکم علی بعض کذلک یبین الله لکم الآیات و الله علیم حکیم؛(1201) ای کسانی که ایمان آوردهاید! باید بردگانی که مالکشان هستید و کسانی از شما که به سن بلوغ و احتلام نرسیدهاند در سه وقت از شما اجازه بگیرند: پیش از نماز صبح و نیمروز، هنگامی که لباس از تن بیرون میکنید، و بعد از نماز عشا. این سه وقت هنگام خلوت شماست، در غیر این سه وقت بر شما و بر آنان گناهی نیست که بدون اذن وارد شوند، زیرا آنان پیوسته با شما در رفت و آمد هستند و بعضی بر بعضی وارد میشوند. خداوند آیات خود را این گونه برای شما بیان میکند و خداوند علم و حکیم است.
ازدواج آنان را محدود کنید، (آیه 3) اگر بدون چهار شاهد نسبت ناروا داده شد، هشتاد تازیانه بزنید، (آیه 4) کسانی که به همسر پیامبر تهمت زدند عذاب عظیم خواهند داشت، (آیه 11) اگر تهمتی را شنیدید برخورد کنید، (آیه 12) هر کس اشاعه فحشا را دوست بدارد، عذاب الیم خواهد داشت، (آیه 19) بدنبال گامهای شیطان نروید، (آیه 21) کسانی که به زنان پاکدامن تهمت بزنند عذاب عظیم خواهند داشت، (آیه 23) سخن زشت از افراد خبیث است نه شما، (آیه 26) سرزده به خانه دیگران نروید و اگر گفتند برگردید شما نیز بپذیرید و برگردید، (آیه 27 - 28) مردان و زنان چشم خود را از نامحرم پیش کشند و خیره نشوند، (آیه 30 - 31) زنان زیور خود را نشان ندهند و پایکوبی نکنند و برای ازدواج افراد بیهمسر قیام کنید و از فقر نترسید، (آیه 32) و در این آیه میفرماید: در ساعاتی که انسان با همسرش خلوت میکند حتی فرزندان و بردگان سرزده وارد نشوند. تمام این دستورات برای جلوگیری از فحشا و بلوغ زودرس و حفظ حریم و آبرو است.
محل خواب والدین باید جدا و دور از چشم فرزندان باشد، وگرنه نیاز به اذن نبود.
رفت و آمد زن در بیرون خانه باید بر اساس حیا و عفت باشد. تمشی علی استحیاء (حیا، از برجستهترین کمالات زن در قرآن میباشد.)