(12) فَلَعَلَّکَ تَارِکٌ بَعْضَ مَا یُوحَی إِلَیْکَ وَضَآئِقٌ بِهِ صَدْرُکَ أَن یَقُولُواْ لَوْلَا أُنزِلَ عَلَیْهِ کَنْزٌ أَوْ جَآءَ مَعَهُ مَلَکٌ إِنَّمَآ أَنتَ نَذِیرٌ وَاللَّهُ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ وَکِیلٌ
پس شاید تو (به خاطر عدم پذیرش مردم، ابلاغِ) بعض از آنچه را که به تو وحی میشود واگذاری و (شاید) سینهات به خاطر آن (حرفها) که میگویند: چرا گنجی بر او نازل نشده، یا فرشتهای با او نیامده، تنگ شده باشد. (مبادا چنین باشد، که) تو فقط هشدار دهندهای و خداوند بر هر چیزی ناظر و نگهبان است.
نکتهها:
گاهی کفّار از پیامبر میخواستند کوههای مکّه را با معجزه به طلا تبدیل کند و یا فرشتهای برای تأیید او نازل شود، از سوی دیگر بعضی به خاطر بغض و کینه حاضر نبودند که پیامبر صلی الله علیه و آله آنچه را مربوط به حضرت علی علیه السلام است، بیان کند و اگر هم بیان میفرمود، نمیپذیرفتند. لذا پیامبر صلی الله علیه و آله سینهاش تنگ و ناراحت میشد و در نتیجه پیام آیات را به تأخیر میانداخت و این با عصمت پیامبر صلی الله علیه و آله منافاتی ندارد. زیرا گاهی ابلاغ پیام الهی فوری نیست و پیامبر صلی الله علیه و آله هم روی ملاحظاتی که آن هم شخصی نیست، (بلکه بر اساس مصلحت است،) ابلاغ آیات را به تأخیر میانداخت. امّا با نزول این آیه، آن ملاحظات هم کنار گذاشته میشود و با قاطعیّت، پیام آیه ابلاغ میگردد.
ممکن است ترک بیان وحی تنها نسبت به برخی افراد لجوج بوده که پیامبر صلی الله علیه و آله از هدایت آنان مأیوس بوده است، لکن خداوند میفرماید: گرچه ایشان ایمان نخواهند آورد، امّا تو وظیفهی خودت را ترک نکن.
شاید معنای آیه این باشد که کفّار افرادی بیتفاوت و بهانهگیر هستند که گویا تو وحی ما را بر آنان نخواندهای، و شاید مراد این باشد که اندیشهی تأخیر و ترک ابلاغ برخی از آیات قرآن، مایهی دلتنگی تو است.
پیامها:
1- مبلّغ باید در ابلاغ کلام خدا قاطع باشد و ملاحظهی حرفها و بهانههای مردم را نکند. (فلعلّک تارکٌ ... ان یقولوا)
2- در شیوهی برخورد و ارشاد بجای آنکه بگوییم: تو چنین هستی، بگوییم: گویا، شاید، مبادا چنین باشی. (فلعلک) بجای «انّک»
3- کفّار علاوه بر اذیّتها و آزارهای جسمانی، با بهانهگیریهای مختلف، پیامبرصلی الله علیه و آله را در فشار قرار میدادند. (ضائق به صدرک ان یقولوا ...)
4- عقل مردم در چشم آنهاست، رسالت را در کنار ثروت میپذیرند. (لولا انزل علیه کنزٌ)
5 - ما ضامن وظیفه هستیم، نه نتیجه، تو به وظیفهات عمل کن، باقی امور را به خداوند واگذار. (انّما انت نذیر و الله علی کل شیئ وکیل)
6- وظیفهی مبلّغ انذار مردم است، نه اجبار مردم به ایمان آوردن. (انّما انت نذیر)
7- تحقّق بخشیدن به معجزات درخواستی مردم، کار خداست. (انّما انت نذیر)