(11) فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ الصَّلَو ةَ وَءَاتَوُاْ الزَّکَوةَ فَإِخْوَنُکُمْ فِی الدِّینِ وَ نُفَصِّلُ الْأَیَتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ
امّا اگر توبه کردند و نماز بر پا داشتند و زکات پرداختند، در این صورت برادران دینی شمایند. و ما آیات خود را برای گروهی که میدانند (و میاندیشند)، به تفصیل بیان میکنیم.
نکتهها:
خداوند در آیات قبل فرمود: اگر مشرکان توبه کرده و نماز خواندند و زکات دادند، دیگر متعرّض آنان نشوید، (فخلّوا سبیلهم) در این آیه میفرماید: نه تنها مزاحمشان نشوید، بلکه گذشتهها را فراموش کرده، برادرانه با آنان رفتار کنید.
پیامها:
1- در شیوهی برخورد، مسألهی گام به گام و تدریج را مراعات کنید. ابتدا عدم تعرّض، (فخلّوا سبیلهم) سپس اُلفت و برادری. (اخوانکم فی الدین)
2- توبهی واقعی، همراه با عمل است. (تابوا و اقاموا...)
3- آنان که تارک نماز و زکاتند، برادران دینی ما نیستند. (فان... اقاموا الصلوة و آتوا الزکوة فاخوانکم فی الدین)
4- شرط ورود به دایرهی اُخوّت دینی، نماز و زکات است.(اقاموا... فاخوانکم )
5 - اساس روابط وحبّ وبغض یک مسلمان، مکتب است. (فان تابوا... فاخوانکم) چنانکه در آیهی بعد آمده است: (فان نکثوا... فقاتلوا)
6- با نادم وتوّاب، برخوردی برادرانه داشته باشید. (فان تابوا... فاخوانکم)
7- هدف جنگهای اسلامی، بازگرداندن مشرکان به توحید است. (فان تابوا... فاخوانکم)
8 - آنان که تا دیروز، واجب القتل بودند، در سایهی توبه و نماز و زکات، حقوق اجتماعی برابر با مسلمانان مییابند و جنگ با آنان حرام میشود. (فاخوانکم فی الدّین )
9- علم و دانش، زمینهی اندیشه وتفکّر در آیات الهی است. (لقوم یعلمون)