(5) هُوَ الَّذِی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیَآءً وَالْقَمَرَ نُوراً وَقَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُواْ عَدَدَ السِّنِینَ وَالْحِسَابَ مَا خَلَقَ اللَّهُ ذَلِکَ إِلَّا بِالْحَقِّ یُفَصِّلُ الْأَیَتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ
اوست که خورشید را درخشنده و ماه را تابان قرار داد و برای حرکتِ ماه منزلگاههایی قرار داد تا شمارهی سالها و حساب را بدانید. خداوند اینها را جز بر اساس حقّ نیافریده است. خداوند آیات را برای آنان که (میخواهند) بدانند، به تفصیل بیان میکند.
نکتهها:
در قرآن، برای خورشید کلماتی همچون «سراج» و «ضیاء» به کار رفته که به معنای نور شدید و قوی است، و در مورد ماه، کلمات «نور» و «مُنیر»، که نور ضعیف را هم شامل میشود آمده است.
البتّه اگر «ضیاء» را جمع «ضوء» بگیریم، ممکن است اشاره به این باشد که خورشید دارای نورهای گوناگونی است.**تفسیر راهنما.***
مراد از «تفصیل آیات»، شاید گسترش در خلقت باشد، یعنی دست خدا در آفرینش هستی باز است و گسترش خلقت برای اهل فهم، روشن است.**تفسیر المیزان.***
همان گونه که خداوند حکیم برای شمارش سال، در آسمانها نشانهگذاری کرده است، برای هدایت مردم نیز در زمین رسولان و هادیانی قرار داده است، زیرا نیاز بشر به ارشاد، مهمتر از نیاز او به تعداد سالهاست.**تفسیر روحالمعانی.***
پیامها:
1- حیات همهی موجودات، به نور وحرارت بستگی دارد وخداوند این دو نیاز را به وسیلهی خورشید وماه تأمین کرده است. (جعلالشمس ضیاءً والقمرنورا)
2- در حرکت کرات آسمانی و تعیین مدار آنها، به نیازهای انسان توجّه شده است. (لتعلموا)
3- نظم و ترتیب در حرکت ماه، یک تقویم طبیعی، عمومی و همیشگی را بوجود آورده است. (لتعلموا عدد السنین...) (از تغییر شکل ماه، میتوان روزشماری کرد)
4- معیار محاسبات در امور شرعی، سال وماه قمری است. (لتعلموا عددالسنین و...)
5 - عدد، آمار وحساب، در زندگی انسان نقش مهمّی دارد. (لتعلموا عدد السنین و الحساب)
6- آفرینش، بیهوده نیست، بلکه بر اساس حقّ است. (بالحقّ)
7- از شیوههای تعلیم و تربیت، روشن وباز کردن مطالب است، نه کلّی گویی. (یفصّل الآیات)
8 - پی بردن به رازهای آفرینش، نیازمند فکر و تعلیم است. (لقوم یعلمون)