(29) قَتِلُواْ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْیَوْمِ الْأَخِرِ وَلَایُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَبَ حَتَّی یُعْطُواْ الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَهُمْ صَغِرُونَ
با کسانی از اهل کتاب (یهود، نصاری، مجوس، صابئین،) که به خدا و روز قیامت ایمان نمیآورند و آنچه را خدا و رسولش حرام کردهاند، حرام نمیشمرند و به دین حقّ گردن نمینهند بجنگید، تا با خواری و ذلّت، به دست خود جزیه بپردازند.
نکتهها:
در آیات قبل، سخن از پلید بودن مشرکان و نبرد با آنان بود، در این آیه شیوهی برخورد با اهل کتاب را بیان میکند که یکی از دو راه در پیش آنان است: جنگ، یا پرداختِ جزیه.
همانگونه که مسلمانان با پرداخت خمس و زکات، به دولت اسلامی کمک میکنند و از مزایای امنیّت و خدمات بهرهمند میشوند، اهل کتاب نیز با پرداخت مبلغی به نام جِزیه، بودجهای را که صرف آنها میشود، تا حدّی تأمین میکنند.
مقدار جزیه را نیز رهبر مسلمین تعیین میکند. البتّه باید به اندازهای باشد که پرداخت آن برای اهل کتاب سنگین باشد. «وهم صاغرون»
امام صادق علیه السلام فرمود: اگر مقدار جزیه کم باشد، در پرداخت تفاوتی در روحیّهی آنان حاصل نشده و احساس حقارت نمیکنند.**تفسیر نورالثقلین ؛ کافی، ج 3، ص 566.***
با اینکه اهل کتاب، به خدا و قیامت ایمان دارند، ولی در آیه آنان را نسبت به خدا و قیامت بیایمان معرّفی کرده است، زیرا قرآن، کسانی را که به بخشی از معارف ایمان دارند و بخشی را منکرند، کافر میداند.**(یقولون نؤمن ببعضٍ و نکفر ببعض... اولئک هم الکافرون حقّا). نساء، 150.*** به علاوه اگر ایمان به مبدأ و معاد آمیخته به خرافات باشد، به منزلهی کفر است.**تفسیر صافی.***
پیامها:
1- اهل کتاب، اگر به دستورات انبیای خود عمل نکنند، مجرم شناخته میشوند. (قاتلوا الذین... لایحرّمون ما حرّم اللَّه)
2- دین حقّ، تنها اسلام است و ادیان دیگر به دلیل تحریف وخرافاتی که در آنها جا دادهاند، حقّ نمیباشند. (و لا یدینون دین الحق)
3- در مقابل کفّار اهل کتاب که ایمان نمیآورند، دو راه وجود دارد: یا جنگ، یا تسلیم و پرداخت جزیه. (قاتلوا... حتّی یعطوا الجزیة)
4- گرفتن مالیات سرانه از اهل کتاب، الزامی است وباید از موضع قدرت و به صورت نقدی باشد وآنان نیز با تواضع وتسلیم بپردازند. (عن یدٍ، صاغرون)
5 - حکومت اسلامی باید از چنان قدرتی برخوردار باشد که دیگران تسلیم او شوند. (قاتلوا الذین لا یؤمنون ... و هم صاغرون)
6- اقلّیتهای مذهبی باید در برابر نظام اسلامی خاضع باشند. (صاغرون)