(190) إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَوتِ وَالْأَرضِ وَاخْتِلَفِ الَّیْلِ وَالنَّهَارِ لَأَیَتٍ لِّأُولِی الْأَلْبَبِ
همانا در آفرینش آسمانها و زمین و در پیِ یکدیگر آمدن شب و روز، نشانههایی (از علم، رحمت، قدرت، مالکیّت، حاکمیّت و تدبیر خداوند) برای خردمندان است.
نکته ها:
در تفاسیر فخررازی، قرطبی و مراغی آمده است: از عایشه پرسیدند: بهترین خاطرهای که از رسول خدا صلی الله علیه و آله به یاد داری چیست؟ گفت: تمام کارهای پیامبر شگفتانگیز بود، امّا مهمتر از همه برای من، این بود که رسول خدا شبی در منزل من استراحت میکرد، هنوز آرام نگرفته بود که از جا برخاست، وضو گرفت و به نماز ایستاد و بقدری گریه کرد که جلو لباسش تر شد، بعد به سجده رفت و به اندازهای گریه کرد که زمین تر شد. صبح که بلال آمد سبب این همه گریه را پرسید، فرمود: دیشب آیاتی از قرآن بر من نازل شده است. آنگاه آیات 190 تا 194 سوره آلعمران را قرائت کرد وفرمود: وای برکسی که این آیات را بخواند و فکر نکند.
در تفسیر کبیر فخررازی و مجمعالبیان از حضرت علی علیه السلام نقل شده است که فرمود: رسول خداصلی الله علیه و آله همواره قبل از نماز شب این آیات را میخواند. و در احادیث سفارش شده است که ما نیز این آیات را بخوانیم.
در تفسیر نمونه از «نوف بکّالی» صحابهی خاصّ حضرت علی علیه السلام نقل شده است که شبی خدمت حضرت علی علیه السلام بودم. امام از بستر بلند شد و این آیات را خواند. سپس از من پرسید: خوابی یا بیدار؟ عرض کردم بیدارم. فرمود: خوشا به حال کسانی که آلودگیهای زمین را پذیرا نگشتند و در آسمانها سیر میکنند.
کلمه «اَلباب» جمع «لُبّ» به معنای عقل خالص و دور از وهم و خیال است.
پیام ها:
1- آفرینش جهان، هدفدار است. (خلق السموات... لایات لاولی الالباب)
2- هستیشناسی، مقدّمهی خداشناسی است. (خلق السموات...لایات)
برگ درختانِ سبز، در نظر هوشیار - هر ورقش دفتری است، معرفت کردگار
3- اختلاف ساعات شب و روز در طول سال، در نظر خردمندان تصادفی نیست. (و اختلاف اللیل و النّهار لَایات)
4- قرآن، مردم را به تفکّر در آفرینش ترغیب میکند. (خلق... لَایات لاولی الالباب)
5 - هرکه خردمندتر است باید نشانههای بیشتری را دریابد. (لَایات لاولیالالباب)
6- آفرینش، پر از راز و رمز، و ظرافت و دقّت است که تنها خردمندان به درک آن راه دارند. (لَایات لاولیالالباب)