(21) إِنَّ الَّذِینَ یَکْفُرُونَ بَِایَتِ اللَّهِ وَیَقْتُلُونَ الْنَّبِیِّینَ بِغَیْرِ حَقٍّ وَ یَقْتُلُونَ الَّذِینَ یَأمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ الْنَّاسِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ
براستی کسانی که به آیات خداوند کفر میورزند و پیامبران را به ناحق میکشند وکسانی از مردم را که فرمان به عدالت میدهند میکشند، پس آنان را به عذابی دردناک بشارت ده.
نکته ها:
در تفسیر کبیر ومجمعالبیان وقرطبی میخوانیم: بنیاسرائیل در اول روز آنهم در یک ساعت، چهل و سه نفر از پیامبران الهی و یکصد و دوازده نفر از آمران به معروف را به درجهی شهادت رساندند.
البتّه ناگفته پیداست که در زمان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله گروهی که انبیا را شهید کنند نبودند، ولی چون زندهها به کار نیاکان خود راضی بودند، خداوند در این آیه، کسانی را که به خاطر رضایت قلبی، شریک جرم نیاکان هستند، با خطاب «بشّرهم» مورد انتقاد و تهدید قرار داده است.
سؤال: از شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر آن است که خطری در کار نباشد، ولی در این آیه از کسانی که برای نهی از منکر تا پای جان ایستادهاند، ستایش شده است، علّت چیست؟
پاسخ: اوّلاً: شرایط افراد و نوع معروف ومنکر تفاوت میکند؛ گاهی منکر، حکومت یزید است که امام حسین علیه السلام برای نهی از آن به کربلا میرود وشهید میشود، میفرماید: هدف من از این حرکت و قیام، امر به معروف و نهی از منکر است، امّا گاهی منکر در این حدّ نیست، بلکه گناهی است که باید میان خطر ومفسدهی گناه و از دستدادن مال وجان وآبرو مقایسه و با توجّه به اهمیّت و اولویّت عمل کرد.
ثانیاً: شاید مراد از کسانی که در این آیه مورد ستایش قرار گرفتهاند آنهایی باشند که خود پیشبینی شهادت نمیکردند، ولی ستمکاران آنان را به شهادت رساندند.
پیام ها:
1- از اعتقادات انحرافی و کفرآمیز، اعمال خطرناکی همانند قتل و کشتار انبیا سر میزند. (یکفرون بآیات اللّه ویقتلون النبیین...)
2- در شرایطی، اظهار حقّ لازم است؛ اگرچه به قیمت شهادت انبیا و اولیا باشد.
3- دشمنان برای حقپوشی، دست به کشتن پیامبران میزنند. (یقتلون النبیّین)
4- گاهی طاغوتها برای کشتن فرزانگان با تبلیغات و شایعات و توجیهات، کار خود را حقّ جلوه میدهند. (بغیر حقّ)
5 - نام کسانی که به عدالت دعوت میکنند وآمرین به معروف وناهیان از منکر، در ردیف انبیا برده شده است. لذا کیفر قاتلان آنان نیز همچون قاتلان پیامبران است. (فبشرهم بعذاب الیم)