تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 2
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره آل عمران آیه 21

(21) إِنَّ الَّذِینَ یَکْفُرُونَ بَِایَتِ اللَّهِ وَیَقْتُلُونَ الْنَّبِیِّینَ بِغَیْرِ حَقٍّ وَ یَقْتُلُونَ الَّذِینَ یَأمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ الْنَّاسِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ‏
براستی کسانی که به آیات خداوند کفر می‏ورزند و پیامبران را به ناحق می‏کشند وکسانی از مردم را که فرمان به عدالت می‏دهند می‏کشند، پس آنان را به عذابی دردناک بشارت ده.
نکته ها:
در تفسیر کبیر ومجمع‏البیان وقرطبی می‏خوانیم: بنی‏اسرائیل در اول روز آنهم در یک ساعت، چهل و سه نفر از پیامبران الهی و یکصد و دوازده نفر از آمران به معروف را به درجه‏ی شهادت رساندند.
البتّه ناگفته پیداست که در زمان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله گروهی که انبیا را شهید کنند نبودند، ولی چون زنده‏ها به کار نیاکان خود راضی بودند، خداوند در این آیه، کسانی را که به خاطر رضایت قلبی، شریک جرم نیاکان هستند، با خطاب «بشّرهم» مورد انتقاد و تهدید قرار داده است.
سؤال: از شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر آن است که خطری در کار نباشد، ولی در این آیه از کسانی که برای نهی از منکر تا پای جان ایستاده‏اند، ستایش شده است، علّت چیست؟
پاسخ: اوّلاً: شرایط افراد و نوع معروف ومنکر تفاوت می‏کند؛ گاهی منکر، حکومت یزید است که امام حسین علیه السلام برای نهی از آن به کربلا می‏رود وشهید می‏شود، می‏فرماید: هدف من از این حرکت و قیام، امر به معروف و نهی از منکر است، امّا گاهی منکر در این حدّ نیست، بلکه گناهی است که باید میان خطر ومفسده‏ی گناه و از دست‏دادن مال وجان وآبرو مقایسه و با توجّه به اهمیّت و اولویّت عمل کرد.
ثانیاً: شاید مراد از کسانی که در این آیه مورد ستایش قرار گرفته‏اند آنهایی باشند که خود پیش‏بینی شهادت نمی‏کردند، ولی ستمکاران آنان را به شهادت رساندند.
پیام ها:
1- از اعتقادات انحرافی و کفرآمیز، اعمال خطرناکی همانند قتل و کشتار انبیا سر می‏زند. (یکفرون بآیات اللّه ویقتلون النبیین...)
2- در شرایطی، اظهار حقّ لازم است؛ اگرچه به قیمت شهادت انبیا و اولیا باشد.
3- دشمنان برای حق‏پوشی، دست به کشتن پیامبران می‏زنند. (یقتلون النبیّین)
4- گاهی طاغوت‏ها برای کشتن فرزانگان با تبلیغات و شایعات و توجیهات، کار خود را حقّ جلوه می‏دهند. (بغیر حقّ)
5 - نام کسانی که به عدالت دعوت می‏کنند وآمرین به معروف وناهیان از منکر، در ردیف انبیا برده شده است. لذا کیفر قاتلان آنان نیز همچون قاتلان پیامبران است. (فبشرهم بعذاب الیم)