(171) یَأَهْلَ الْکِتَبِ لَا تَغْلُواْ فِی دِینِکُمْ وَلَا تَقُولُواْ عَلَی اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ إِنَّمَا الْمَسِیحُ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَکَلِمَتُهُ أَلْقَهَا إِلَی مَرْیَمَ وَرُوحٌ مِّنْهُ فََامِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَلَا تَقُولُوا ثَلَثَةٌ انْتَهُوا خَیْراً لَکُمْ إِنَّمَا اللَّهُ إلَهٌ وَ حِدٌ سُبْحَنَهُ أَنْ یَکُونَ لَهُ وَلَدٌ لَهُ مَا فِی السَّمَوَتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَکَفَی بِاللَّهِ وَکِیلاً
ای اهل کتاب! در دین خود غلوّ نکنید و جز حقّ، به خداوند نسبتی ندهید. همانا مسیح، عیسی پسر مریم، فرستادهی خداوند و کلمهی اوست که به مریم القا نمود و روحی است از جانب او. پس به خداوند و پیامبرانش ایمان آورید، و به تثلیث قائل نشوید. (از این حرف) دست بردارید که به نفع شماست. جز این نیست که اللّه خدایی است یکتا، و از اینکه فرزندی داشته باشد منزّه است. آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از آن اوست و خداوند برای تدبیر و سرپرستی هستی کافی است.
نکته ها:
«کلمة اللّه» به انبیا و اولیا گفته میشود، چون همانطور که کلمه، بیانگر مطالبی است که در ذهن گوینده است، پیامبران و اولیا بیانگر کمالات پروردگارند. چنانکه در حدیث آمده است: «نحن کلمات اللّه التّامات» ما کلمات کامل الهی هستیم.**تفسیر اطیبالبیان.***
شاید هم مراد از کلمه، همان جملهی (کن فیکون) باشد که قول خداوند است و مانند هر سخن دیگر، محصول آن کلمه است.**تفسیر المیزان و فیظلالالقرآن. ***چنانکه در جای دیگر، خداوند آفرینش عیسی علیه السلام را به آفرینش آدم علیه السلام تشبیه نموده و میفرماید: (انّ مثل عیسی عنداللّه کمثل آدم خلقه من تراب ثمّ قال له کن فیکون)**آلعمران، 59.***
از امام صادق علیه السلام دربارهی «روح منه» سؤال شد، حضرت پاسخ دادند: مقصود روح خداست که خداوند آن را در آدم و عیسی علیهماالسلام قرار داد.**کافی، ج1، ص 133.***
مسیحیان عقیده به تثلیث دارند و اللّه را خدای پدر، مسیح را خدای پسر و جبرئیل را واسطهی این دو خدا میدانند، که نوعی کفر است. قرآن هم میفرماید: (لقد کفر الّذین قالوا انّ اللّه ثالث ثلاثة)**مائده، 73.*** آنانکه خدا را یکی از خدایان سهگانه میدانند، کافرند. البتّه گروهی از آنان نیز حضرت مریم را به جای جبرئیل، یکی از خدایان سهگانه میدانند که قرآن در این باره میفرماید: (یا عیسیبن مریم ءانت قلت للناس اتّخذونی و امّی الهَین من دون اللّه)**مائده، 115.*** ای عیسی! آیا تو به مردم گفتهای که مرا و مادرم را دو خدا قرار دهید؟
در روایات، به غلوّ کنندگان نفرین شده و آنان از بدترین اقسام کفّار و مشرکان به شمار آمدهاند.**میزان الحکمة.***
اگر نداشتن پدر، دلیل بر الوهیّت باشد، حضرت آدم باید به طریق اولی الوهیّت داشته باشد، چون نه پدر داشت و نه مادر.
پیام ها:
1- غلوّ نشانهی تعصّب نابجا است و در همهی ادیان ممنوع میباشد. یهود، «عُزیر» را فرزند خدا میدانستند و مسیحیان «عیسی» را. (لاتغلوا فی دینکم)
2- یکی از آفات ادیان آسمانی، غلوّ درباره رهبران دینی است. (لاتغلوافیدینکم)
3- میانه روی و اعتدال در همه جا لازم است و عشق به اولیای خدا نباید سر از غلوّ درآورد. (لاتغلوا فی دینکم)
4- غلوّ کردن دربارهی انسانها، گرچه پیامبر باشند، توهین به خداوند و نسبت ناروا دادن به اوست. (لاتقولوا علیالله الاالحقّ)
5 - در قرآن و انجیل، حضرت عیسی پیامبر خدا معرفی شده است، نه خدا یا فرزند خدا.**در قرآن 17 بار، عیسی به مریم نسبت داده شده تا فرزند خدا بودن را نفی کند. در اناجیل هم از او به عنوان فرستادهی خدا یاد شده است، نه خدا. در اناجیل، حضرت عیسی علیه السلام 80 بار خود را بنده و رسول خدا معرّفی کرده است. تفسیر فرقان.*** (عیسیبن مریم رسول اللّه)
6- آفرینش غیر طبیعی عیسی، آیه و نشانهی خداست، آن گونه که کلمه، تابلو و نشانهی معناست. (کلمته القاها)
7- عیسی جزیی از خدا نیست، بلکه پرتوی از قدرت حیات بخش الهی است. (روح منه)
8 - قرآن، بیانگر عقیدهی صحیح ونافی عقاید باطل است. (لاتغلوا...لاتقولوا ثلاثة...)
9- خداوند جسم نیست تا فرزند داشته باشد. (سبحانه ان یکون له ولد) (تعبیراتی چون ثارالله، یدالله، کلمةالله که در متون دینی آمده، تعبیرات مجازی است)
10- خدایی که آسمانها ملک اوست، چه نیازی به فرزند و شریک دارد؟ (سبحانه ان یکون له ولد له ما فی السموات)
11- هر چیزی از خداست، پس باید بندهی او بود و تنها به او توکّل کرد. (له ما فیالسموات و ما فی الارض و کفی باللّه وکیلا)