(99) فَأُوْلَِکَ عَسَی اللَّهُ أَنْ یَعْفُوَ عَنْهُمْ وَکَانَ اللَّهُ عَفُوَّاً غَفُوراً
پس آنانند که امید است خداوند از آنان درگذرد و خداوند همواره آمرزنده و بخشاینده است.
نکته ها:
آنان که نه تدبیری برای دفع کفر دارند و نه راهی برای تسلیم حقّ، مستضعفند و تکلیف از آنان برداشته شده است.**تفسیر صافی.***
امام باقر علیه السلام: مردان و زنانی که عقلشان مثل کودکان است، مستضعف هستند.**نورالثقلین، ج1، ص537 ؛ معانی الاخبار، ص201.***
پیام ها:
1- قدرت، شرط تکلیف است. (الاّ المستضعفین...)
2- هجرت حتّی بر زنان و کودکانی که در سیطره کفرند و توان هجرت دارند، واجب است. (و النساء والولدان لا یستطعیون)
3- مستضعف واقعی کسی است که توانایی هجرت و گریز از سیطره کفّار و مشرکین را نداشته باشد. (لایستطیعون حیلة و لایهتدون)
4- نا آگاهی از معارف دینی با وجود امکان یادگیری، گناه و ظلم به خویشتن است. (ظالمی انفسهم.... الاّ المستضعفین.... لا یهتدون سبیلاً)
5 - عذرهای واقعی پذیرفته است، نه عذرتراشیها و بهانهجوییها. (لایستطیعون... لایهتدون)
6- ترک هجرت، به قدری مهم است که بخشوده شدن این گونه افراد گرفتار و عاجز، با «شاید» مطرح شده است، نه به صورت قطعی. (عسی اللّه)