(113) وَلَولَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَرَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طَّآئِفَةٌ مِّنْهُمْ أَنْ یُضِلُّوکَ وَ مَا یُضِلُّونَ إِلَّآ أَنْفُسَهُمْ وَمَایَضُرُّونَکَ مِنْ شَیْءٍ وَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیْکَ الْکِتَبَ وَالْحِکْمَةَ وَعَلَّمَکَ مَا لَمْ تَکُنْ تَعْلَمْ وَکَانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکَ عَظِیماً
و اگر فضل و رحمت خداوند بر تو نبود، گروهی از آنان تصمیم داشتند که تو را از مسیر حقّ گمراه کنند، امّا جز خودشان را گمراه نمیکنند و به تو هیچ زیانی نمیزنند. و خداوند کتاب و حکمت را بر تو نازل کرد، و آنچه را نمیدانستی به تو آموخت. و فضل خداوند بر تو، بسی بزرگ بوده است.
نکته ها:
ممکن است این آیه، همانند آیه 105، مربوط به ماجرای تهمت سرقت به یک بیگناه و شهادت دادن جمعی به دروغ، بر سرقت باشد، که پیامبر طبق گواهی آنان، داوری کرد. و ممکن است مربوط به گروهی باشد که به دیدار پیامبر آمدند و گفتند: با دو شرط حاضریم با تو بیعت کنیم، یکی آنکه بتها را با دست خود نشکنیم و دیگر آنکه تا یک سال دیگر، بت «عُزّی» را پرستش کنیم. آیه نازل شد و این خواسته را رد کرد.
پیام ها:
1- دشمنان، حتّی برای پیامبر و لغزاندن او طرح و برنامه دارند، پس رهبران جامعه باید به هوش باشند. (یضلوک)
2- تصمیم به منحرف ساختن دیگران، در حقیقت تصمیم به منحرف کردن خود است. (و ما یضلون الا انفسهم )
3- خداوند، آنگونه که قرآن را بیمه کرده**(انّا نحن نزّلنا الذّکر و انّا له لحافظون) حجر، 9.***، پیامبرش را نیز بیمه میکند. (و ما یضرّونک من شیء)
4- تعلیم حکمت و فرستادن کتاب، نمونهی روشن فضل و لطف الهی و رمز عصمت پیامبر صلی الله علیه و آله است. (انزل اللّه علیک الکتاب و الحکمة و علّمک)
5 - خداوند به پیامبرش، علم غیب و اسرار را میآموزد. (علمک مالم تکن تعلم)
6- از نشانههای حقّانیت پیامبر، این است که میگوید: تو بدون تعلیم الهی امکان آگاهی از اموری را نداشتی. آری، اگر قرآن ساخته پیامبر بود، هرگز به خودش نسبت جهل نمیداد.(علّمک مالم تکن تعلم)
7- خداوند معلّم پیامبر است، پس هیچ خطا واشتباهی در تعلیم، رخ نمیدهد. (علّمک)
8 - مدار علم بشر حتّی پیامبر خدا، محدود است. (مالم تکن تعلم)