تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 2
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره آل عمران آیه 77

(77) إِنَّ الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَأَیْمَنِهِمْ ثَمَناً قَلِیلاً أُوْلَئِکَ لَاخَلَقَ لَهُمْ فِی الْأَخِرَةِ وَلَا یُکَلِّمُهُمْ اللَّهُ وَلَا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیَمَةِ وَلَا یُزَکِّیهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ‏
همانا کسانی که پیمان خدا و سوگندهای خودشان را به بهای ناچیزی می‏فروشند، آنان برایشان نصیبی در آخرت نیست و خداوند در قیامت با آنها سخن نمی‏گوید و به آنان نیز نظر (لطف) نمی‏کند، آنها را (از گناه) پاک نمی‏سازد و برای آنان عذابی دردناک است.
نکته ها:
این آیه، کسانی را که پیمان شکنی می‏کنند، به پنج نوع قهر الهی تهدید می‏کند: بی‏بهرگی در آخرت، محرومیّت از خطاب الهی، محرومیّت از نظر لطف الهی، محرومیّت از پاکی از گناه و گرفتاری به عذاب دردناک.
در روایات شیعه و سنّی آمده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: (لا ایمان لِمَن لااَمان له و لا دین لِمَن لاعهد له) کسی که مراعات امانت نکند، ایمان ندارد و آن کسی که به عهد خویش وفادار نباشد بی‏دین است.**تفسیر مراغی و نورالثقلین.***
در بعضی روایات آمده است که مراد از «عهد اللّه»، حقایق مربوط به پیامبر اسلام در تورات است که به دست عالمان یهود تحریف گشته است.
مقایسه کنیم وضع کسانی را که از جانب خداوند به آنها سلام داده می‏شود؛ (سلامٌ قولاً من ربّ رحیم)**یس، 58.*** با کسانی که خدا هیچ سخنی با آنان نگوید؛ (لایکلّمهم اللّه) واگر ناله‏ای سر دهند با جمله‏ی (اخسئوا فیها ولاتکلمون)**مؤمنون، 108.*** خفه می‏شوند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: هر کس با سوگند، مال و ثروت برادرش را به ناحق بخورد، مورد غضب الهی است. سپس این آیه را تلاوت نمودند.**تفسیر نورالثقلین.***
حضرت علی علیه السلام فرمودند: مراد از نگاه خداوند در قیامت؛ (لاینظر الیهم) نگاه رحمت است، (نه نگاه با چشم).**تفسیربرهان، ج‏1، ص‏293.***
پیام ها:
1- امانت مردم نزد انسان، عهد الهی است. در آیات قبل خواندیم که بعضی امانت مردم را بر نمی‏گردانند، در این آیه به جای امانت مردم، کلمه‏ی (عهداللّه) بکار رفته است.
2- پیمان شکنی، از گناهان کبیره است. این نوع تهدید پی‏درپی، در باره هیچ گناهی در قرآن مطرح نشده است. (یشترون بعهد اللّه... لا خلاق لهم...)
3- سوگند دروغ، سبب محرومیّت در قیامت می‏شود. (یشترون... ایمانهم)
4- دنیاپرستی، ریشه‏ی پیمان شکنی است. (ثمناً)
5 - بهای پیمان شکنی هرچه باشد، کم است. (ثمناً قلیلاً)
6- کیفرهای قیامت، متناسب با عملکرد خود ماست. بی‏اعتنایی ما به تعهّدات الهی، سبب بی‏اعتنایی خدا به ماست. (لا یکلّمهم، لا ینظر الیهم، لایزکّیهم)
7- عذاب‏های اُخروی، هم جسمی است و هم روحی. هم تحقیر است؛ (لایکلّمهم اللّه) و هم شکنجه و مجازات. (ولهم عذاب الیم)