(164) لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِّنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُواْ عَلَیْهِمْ ءَایَتِهِ وَیُزَکِّیْهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَبَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُواْ مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَلٍ مُّبِینٍ
همانا خداوند بر مؤمنان منّت گذاشت که در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیخت، تا آیات او را بر آنها تلاوت کند و ایشان را پاک کرده و رشد دهد و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد، هر چند که پیش از آن، قطعاً آنها در گمراهی آشکار بودند.
نکته ها:
«مَنّ»، به معنای سنگی است که برای وزن کردن اشیا بکار میرود. و اعطای هر نعمت سنگین و گرانبهایی را منّت گویند. امّا سنگین و بزرگ جلوه دادنِ نعمتهای کوچک، ناپسند است. بنابراین بخشیدن نعمت بزرگ، نیکو ولی بزرگ جلوه دادن نعمتهای کوچک، ناپسند است.**تفسیر نمونه.***
بعثت انبیا از میان مردم دارای برکاتی است:
الف: مردم سابقه او را میشناسند و به او اعتماد میکنند.
ب: الگوی مردم در اجرای دستورات و فرامین الهی هستند.
ج: درد آشنا و شریک در غم و شادی مردمند.
د: در دسترس مردم هستند.
همچنان که از فرمایشات حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه استفاده میشود، در دوره جاهلیّت مردم نه فرهنگ سالم داشتند و نه از بهداشت بهرهمند بودند.
برادر ایشان، جعفر طیّار نیز در هجرت به حبشه، در برابر نجاشی اوضاع دوره جاهلی را چنین ترسیم میکند: «کنّا اهل الجاهلیّة نعبد الاصنام و نأکل المیتة و نأتی الفواحش و نقطع الارحام و نُسیء الجوار، یأکل القوی منا الضعیف حتّی بعث اللّه رسولا...» ما بتپرستانی بودیم که در آن روزها مردارخوار و اهل فحشا و فساد بودیم، با بستگان قطع رابطه و با همسایگان بد رفتاری میکردیم، قدرتمندان ما حقوق ناتوانان را پایمال میکردند تا اینکه خداوند پیامبرش را مبعوث کرد... .**کامل التاریخ، ج2، ص80.***
پیام ها:
1- بعثت انبیا، بزرگترین هدیهی آسمانی و نعمت الهی است. (لقد من اللّه )
2- گرچه بعثت برای همهی مردم است، ولی تنها مؤمنان شکرگزار این نعمت هستند و از نور هدایت بهره میگیرند. (لقد منّ اللّه علی المؤمنین)
3- انبیا، مردمی بودند. (من انفسهم)
4- تلاوت آیات قرآن، وسیلهی تزکیه و تعلیم است. (یتلوا... یزکّیهم و یعلمهم)
5 - تزکیه بر تعلیم مقدّم است. (یزکیهم و یعلمهم)
6- تزکیه و تعلیم در رأس برنامههای انبیاست. (یزکیهم و یعلمهم)
7- رشد و خودسازی باید در سایهی مکتب انبیا و آیات الهی باشد. (ریاضتها و رهبانیّتهایی که سرچشمهاش آیات الهی و معلّمش انبیا نباشند، خود یک انحراف است). (یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم)
8 - برای شناخت بهتر نعمت بعثت انبیا، به تاریخِ مردمان قبل از آنان باید مراجعه کرد. (ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین)
9- در محیطهای گناهآلود وگمراه نیز میتوان کار کرد. (یزکیهم و یعلمهم... وان کانوا من قبل لفی ضلال مبین)
10- در مکتب انبیا، پرورش روحی و آموزش فکری، در کنار بینش و بصیرت مطرح است. (یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمة)