(82) أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْءَانَ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدَواْ فِیهِ اخْتِلَفاً کَثِیراً
چرا در معانی قرآن تدّبر نمیکنند؟ در حالی که اگر این قرآن، از طرف غیر خدا بود قطعاً اختلافهای بسیاری در آن مییافتند.
نکته ها:
از تهمتهایی که به پیامبر اسلام میزدند، آن بود که قرآن را شخص دیگری به محمّد صلی الله علیه و آله یاد داده است: (یُعلّمه بشر)**نحل، 103.*** این آیه در پاسخ آنان نازل شده است.
معمولاً در نوع سخنان و نوشتههای افراد بشر در درازمدّت تغییر، تکامل و تضاد پیش میآید. امّا این که قرآن در طول 23 سال نزول، در شرایط گوناگون جنگ و صلح، غربت و شهرت، قوّت و ضعف، و در فراز و نشیبهای زمان آن هم از زبان شخصی درس نخوانده، بدون هیچگونه اختلاف و تناقض بیان شده، دلیل آن است که کلام خداست، نه آموختهی بشر.
فرمان تدبّر در قرآن برای همه و در هر عصر ونسلی، رمز آن است که هر اندیشمندی هر زمان، به نکتهای خواهد رسید. حضرت علی علیه السلام دربارهی بیکرانگی مفاهیم قرآن فرموده است: «بَحراً لایُدرک قَعره»**نهجالبلاغه، خطبه 198.*** قرآن، دریایی است که تهِ آن درک نمیشود.
پیام ها:
1- اندیشه نکردن در قرآن، مورد توبیخ و سرزنش خداوند است. (افلا یتدبرون)
2- تدبّر در قرآن داروی شفابخش نفاق است. (و یقولون طاعة... افلا یتدبرون...)
3- راه گرایش به اسلام و قرآن، اندیشه و تدبر است نه تقلید. (افلا یتدبرون)
4- قرآن همه را به تدبّر فراخوانده است و فهم انسان به درک معارف آن میرسد. (افلا یتدبّرون القرآن)
5 - پندار وجود تضاد و اختلاف در قرآن، نتیجهی نگرش سطحی و عدم تدبّر و دقّت است. (افلایتدبّرون)
6- قرآن، دلیل حقّانیت رسالت پیامبر است. (لو کان من عند غیر اللَّه...)
7- یکدستی و عدم اختلاف در آیات نشان آن است که سرچشمهی آن، وجودی تغییر ناپذیر است. (لو کان من عند غیر اللّه)
8 - هرچه از طرف خداست حقّ و ثابت و دور از تضاد و پراکندگی و تناقض است. (لو کان من عند غیر اللَّه لوجدوا...)
9- در قوانین غیر الهی همواره تضاد و تناقض به چشم میخورد. (لو کان من عند غیر اللَّه لوجدوا...)
10- اختلاف، تغییر وتکامل، لازمهی نظریات انسان است. (لوجدوا فیه اختلافاً)
11- برای ابطال هر مکتبی، بهترین راه کشف و بیان تناقضهای آن است. (لوجدوا فیه اختلافاً کثیراً)