تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 2
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره نساء آیه 82

(82) أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْءَانَ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدَواْ فِیهِ اخْتِلَفاً کَثِیراً
چرا در معانی قرآن تدّبر نمی‏کنند؟ در حالی که اگر این قرآن، از طرف غیر خدا بود قطعاً اختلاف‏های بسیاری در آن می‏یافتند.
نکته ها:
از تهمت‏هایی که به پیامبر اسلام می‏زدند، آن بود که قرآن را شخص دیگری به محمّد صلی الله علیه و آله یاد داده است: (یُعلّمه بشر)**نحل، 103.*** این آیه در پاسخ آنان نازل شده است.
معمولاً در نوع سخنان و نوشته‏های افراد بشر در درازمدّت تغییر، تکامل و تضاد پیش می‏آید. امّا این که قرآن در طول 23 سال نزول، در شرایط گوناگون جنگ و صلح، غربت و شهرت، قوّت و ضعف، و در فراز و نشیب‏های زمان آن هم از زبان شخصی درس نخوانده، بدون هیچگونه اختلاف و تناقض بیان شده، دلیل آن است که کلام خداست، نه آموخته‏ی بشر.
فرمان تدبّر در قرآن برای همه و در هر عصر ونسلی، رمز آن است که هر اندیشمندی هر زمان، به نکته‏ای خواهد رسید. حضرت علی علیه السلام درباره‏ی بی‏کرانگی مفاهیم قرآن فرموده است: «بَحراً لایُدرک قَعره»**نهج‏البلاغه، خطبه 198.*** قرآن، دریایی است که تهِ آن درک نمی‏شود.
پیام ها:
1- اندیشه نکردن در قرآن، مورد توبیخ و سرزنش خداوند است. (افلا یتدبرون)
2- تدبّر در قرآن داروی شفابخش نفاق است. (و یقولون طاعة... افلا یتدبرون...)
3- راه گرایش به اسلام و قرآن، اندیشه و تدبر است نه تقلید. (افلا یتدبرون)
4- قرآن همه را به تدبّر فراخوانده است و فهم انسان به درک معارف آن می‏رسد. (افلا یتدبّرون القرآن)
5 - پندار وجود تضاد و اختلاف در قرآن، نتیجه‏ی نگرش سطحی و عدم تدبّر و دقّت است. (افلایتدبّرون)
6- قرآن، دلیل حقّانیت رسالت پیامبر است. (لو کان من عند غیر اللَّه...)
7- یکدستی و عدم اختلاف در آیات نشان آن است که سرچشمه‏ی آن، وجودی تغییر ناپذیر است. (لو کان من عند غیر اللّه)
8 - هرچه از طرف خداست حقّ و ثابت و دور از تضاد و پراکندگی و تناقض است. (لو کان من عند غیر اللَّه لوجدوا...)
9- در قوانین غیر الهی همواره تضاد و تناقض به چشم می‏خورد. (لو کان من عند غیر اللَّه لوجدوا...)
10- اختلاف، تغییر وتکامل، لازمه‏ی نظریات انسان است. (لوجدوا فیه اختلافاً)
11- برای ابطال هر مکتبی، بهترین راه کشف و بیان تناقض‏های آن است. (لوجدوا فیه اختلافاً کثیراً)