(104) وَلْتَکُنْ مِّنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَأُوْلَِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
و از میان شما باید گروهی باشند که (دیگران را) به خیر دعوت نمایند و امربه معروف ونهی از منکر کنند و آنها همان رستگارانند.
نکته ها:
قرارگرفتن آیه مربوط به امر به معروف ونهی از منکر در میان دو آیهای که دستور اتّحاد و یکپارچگی میدهد، شاید از آن رو باشد که در نظام اجتماعیِ متفرّق و از هم پاشیده، یا قدرت دعوت به خیر و معروف وجود ندارد و یا اینکه چنین دعوتهایی مؤثّر و کارساز نیست.
امر به معروف ونهی از منکر، به دو صورت انجام میشود:
1- به عنوان وظیفهای عمومی و همگانی که هرکس به مقدار توانایی خود باید به آن اقدام نماید.
2- وظیفهای که یک گروه سازمان یافته و منسجم آن را به عهده دارد و با قدرت، آن را پیمیگیرد. چنانکه اگر رانندهای در خیابان خلاف کند، هم سایر رانندگان با چراغ و بوق به او اعتراض میکنند و هم پلیس راهنمایی برای برخورد قاطع با متخلّف وارد صحنه میشود.
درباره امربهمعروف ونهی از منکر، روایات بسیاری آمده که از نقل آنها صرفنظر و به این مقدار بسنده میکنیم که علی علیه السلام فرمود: اگر امر به معروف و نهی از منکر ترک شود، کارهای نیک و خیر تعطیل و اشرار و بَدان مسلّط میشوند.**نهجالبلاغه، نامه 47.***
پیام ها:
1- در جامعه اسلامی، باید گروهی بازرس و ناظر که مورد تأیید نظام هستند، بر رفتارهای اجتماعی مردم نظارت داشته باشند. (ولتکن منکم امّة)
2- اصلاح جامعه و جلوگیری از فساد، بدون قدرتِ منسجم و مسئول مشخّص امکان ندارد. (منکم امّة)
3- دعوتکنندهی به خیر ومعروف باید اسلامشناس، مردمشناس وشیوهشناس باشد. لذا بعضی از امّت این وظیفه را به عهده دارند، نه همه آنها. (منکمامّة)
4- دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر، باید به صورت دائمی باشد، نه موسمی و موقّتی.**فعل مضارع، نشانهی استمرار است.*** (یدعون، یأمرون، ینهون)
5 - امر به معروف، بر نهی از منکر مقدّم است. اگر راه معروفها باز شود، زمینه برای منکر کم میگردد. (یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر)
6- کسانی که برای رشد و اصلاح جامعه دل میسوزانند، رستگاران واقعی هستند وگوشهگیرانِ بیتفاوت را از این رستگاری سهمی نیست. (اولئک همالمفلحون)
7- فلاح و رستگاری، تنها در نجات و رهایی خود خلاصه نمیشود، بلکه نجات و رشد دیگران نیز از شرایط فلاح است. (یأمرون، ینهون، اولئک هم المفلحون)