(66) وَلَوْ أَنَّا کَتَبْنَا عَلَیْهِمْ أَنِ اقْتُلُواْ أَنْفُسَکُمْ أَوِ اخْرُجُواْ مِنْ دِیَرِکُم مَّافَعَلُوهُ إِلَّا قَلِیلٌ مِّنْهُمْ وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُواْ مَا یُوْعَظُونَ بِهِ لَکَانَ خَیْراً لَّهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِیتاً
و اگر به آنان حکم میکردیم که تن به کشتن دهید (ویکدیگر را به فرمان ما بکشید) یا از خانه و سرزمین خود بیرون روید، جز افرادی اندک، این دستور را انجام نمیدادند و اگر آنان به آنچه پند داده میشوند عمل میکردند، برایشان بهتر و در پایداری مؤثرتر بود.
نکته ها:
این آیه اشاره دارد به تکلیفهای سختی که برای امّتهای پیشین بوده است، مثلاً خداوند به کیفر گوسالهپرستی بنیاسرائیل، فرمان داد یکدیگر را بکشند. چون برای گناهی بزرگ مثل بت پرستی، جبرانی عظیم مانند کشتن یکدیگر و بیرون رفتن از شهر و دیار خود لازم بود.
پیام ها:
1- مؤمنان باید خود را بسنجند، که اگر فرمان سختی صادر شد، در برابر آن چگونه خواهند بود؟ (و لو انّا کتبنا علیهم)
2- هنگام امتحان، افراد کمتری از عهدهی انجام تکلیف و اثبات ادعا برمیآیند. (ما فعلوه الا قلیل)
3- فرمان کفر به طاغوت و رجوع به پیامبر و تسلیم قضاوتهای او بودن، موعظه و خیرخواهی الهی است. (ما یوعظون به لکان خیراً لهم)
4- خیر و سعادت در گرو عمل است (فعلوا - خیراً)
5 - احکام الهی (اوامر و نواهی) مواعظ خداوند است. (فعلوا ما یوعظون به)
6- هرچه در راه خدا گام برداریم، ثبات قدم وایمان بیشتر میشود. (فعلوا...اشدّ تثبیتاً)
7- عمل، در نفس و روح اثر دارد. عمل به احکام، سبب پایداری ایمان است.(فعلوا... اشدّ تثبیتاً)
8 - تکالیف الهی هرچند به ظاهر ناخوشایند و سخت باشد، ولی به خیر و صلاح انسان است. (و لو انّهم فعلوا... لکان خیراً لهم)