(135) وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُواْ فَحِشَةً أَوْ ظَلَمُواْ أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُواْ اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُواْ لِذُنُوبِهِمْ وَ مَن یَغْفِرُ الْذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَلَمْ یُصِرُّواْ عَلَی مَا فَعَلُواْ وَهُمْ یَعْلَمُونَ
(افراد با تقوا) کسانی هستند که هرگاه کار زشتی انجام دهند و یا به خویشتن ستم کنند، خدا را یاد کرده و برای گناهان خود استغفار میکنند. و جز خدا کیست که گناهان را ببخشد؟ و (متّقین) چون به زشتی گناه آگاهند بر انجام آنچه کردهاند، پافشاری ندارند.
نکته ها:
بعضی مفسّران، مراد از «فاحشة» را زنا ومراد از «ظلم» را سایر گناهان دانستهاند و بعضی دیگر مراد از «فاحشة» را گناهان کبیره و «ظلم» را گناهان صغیره دانستهاند.
در روایات میخوانیم که بیتوجّهی به گناهان گذشته و ترک توبه از آنها، به منزلهی اصرار بر گناه است.**«هو ان یذنب الذنب فلایستغفر اللّه ولایحدث نفسه بتوبة فذلک الاصرار». کافی، ج2، ص287.***
امام صادق علیه السلام فرمودند: وقتی این آیه نازل شد، ابلیس همهی یاران خود را جمع کرد و چارهجویی نمود. شیاطین پیشنهاداتی دادند که پذیرفته نشد، وسواس خنّاس گفت: من چاره میکنم! گفتند: چگونه؟ گفت: به آنها وعده میدهم و به آرزوها گرفتارشان میکنم تا دچار گناه شوند و وقتی گرفتار شدند، استغفار را از یاد آنها میبرم.**وسائل، ج 11، ص 66.***
پیام ها:
1- گاهی از افراد متّقی نیز گناه صادر میشود. (للمتّقین... الّذین اذا فعلوا فاحشة)
2- خطرناکتر از انجام گناه، غفلت از گناه و بیتوجّهی به زشتی آن است. متّقین اگر هم گناه کنند، بلافاصله استغفار مینمایند. (اذا فعلوا فاحشة... ذکروا اللّه فاستغفروا)
3- نشانهی تقوا، توبه فوری از گناه است. (اذا فعلوا فاحشة... ذکروا اللّه فاستغفروا)
4- یاد خدا، رمز توبه است. (ذکروا اللّه فاستغفروا)
5 - تا یاد خدا در دل گناهکار زنده است، میتواند در مدار متقین وارد شود. (اذا فعلوا فاحشة... ذکروا اللّه)
6- گناه، ظلم به خویشتن است. (ظلموا انفسهم)
7- تنها خداوند است که گناهان را میبخشد. (و من یغفر الذنوب الا اللّه)
8 - متّقی کسی است که اصرار بر گناه نداشته باشد. زیرا اصرار بر گناه، نشانهی سبک شمردن آن و غفلت از یاد خداست. (ولم یصرّوا علی ما فعلوا)
9- اصرار آگاهانه بر گناه، سبب محرومیّت از مغفرت الهی است. (و من یغفر الذنوب الا اللّه و لم یصرّوا)