در مواردی، از نظر شرعی، قیام علیه فساد و مبارزه با ظلم لازم است تا اساس دین حفظ شود. اگر کسانی می خواهند مقدسات دین را از بین ببرند، به یقین لازم است که با آنان مبارزه کرد. با توجه به هدف از بعثت انبیا، شکی در لزوم مبارزه با فساد برای ما باقی نمی ماند و هر چند که دلیل شرعی هم بر لزوم چنین مبارزه ای نداشتیم، وقتی اساس اسلام در خطر است، مبارزه به هر قیمتی لازم است و باید در این راه، با هر خطری روبه رو شد، چه عنوان امر به معروف و نهی از منکر بر آن صادق باشد یا نباشد. در این گونه موارد، نه باید در انتظار یافتن دلیل تعبدی بمانیم و نه باید در گرو عناوین و تطبیق عناوین باشیم؛ چرا که راه روشن است و هدف مشخص و وظیفه ما مبارزه خواهد بود.
مرحوم کاشف الغطاء(ره) در این باره می فرماید: «فقیه باید ادله ظنّی را برای موارد مشکوک ذخیره کند». پس مبارزه با فساد را در جامعه اسلامی، وقتی کیان اسلام در خطر است، به هیچوجه، نباید یک مسئله مشکوک تلقی کنیم تا لازم باشد از راه ادله ظنّی به فکر اثبات آن باشیم.
اما می بینیم که در بعضی روایات، بر این گونه اعمال، عنوان امر به معروف و نهی از منکر اطلاق شده است. حضرت سیدالشهدا(علیه السلام) در حالی که هدف خود را از قیام کربلا بیان می کند، چنین می فرماید:
«خَرَجْتُ لاِمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَاَنْهی عَنِ الْمُنْکَرِ»
﴿ صفحه 349﴾
من قیام کرده ام تا امر به معروف و نهی از منکر کنم.
در چنین روایاتی، قیام امام حسین، از مصادیق امر به معروف و نهی از منکر شمرده شده است، با این که به جنگ و کشته شدن عزیزترین عزیزان اسلام انجامید.
پرسش دیگر این است که آیا اطلاق امر به معروف و نهی از منکر، بر چنین مواردی حقیقی است یا مجازی؟
در پاسخ می توان گفت که امر به معروف و نهی از منکر، به معنای حقیقیِ خود، شامل این گونه موارد نمی شود و عنوان جهاد بر آن ها بیش تر صدق می کند. بنابراین، اطلاق امر به معروف و نهی از منکر، از باب توسعه در تعبیر است و یا این که ممکن است منظور از امر به معروف و نهی از منکر، در سخن آن حضرت، به مفهوم حقیقی اش، همان امر به معروف و نهی از منکر در کلام و افشای مرکز فساد باشد و مسئله جنگ و جهاد و کشتن و کشته شدن، در واقع، از عوارض بعدیِ امر به معروف و نهی از منکر بوده اند.
پس حضرت، امر به معروف و نهی از منکر را به خود این حادثه خونین اطلاق نکرده اند، بلکه آمده اند تا امر به معروف و نهی از منکر و با فساد مبارزه کنند؛ ولی از آن جا که دشمن، یاغی و طاغی بوده، به جای پذیرش حق، به جنگ با آن حضرت و کشتن ایشان و یارانش اقدام کرده است.