تربیت
Tarbiat.Org

اخلاق در قرآن جلد سوم
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

آداب و ارزش ها در حال جنگ

در مرحله بعد و پس از ورود در جنگ نیز لازم است بسیاری از مسائل ارزشی را رعایت کنند:
مسلمان ها حتی در حال جنگ، موظفند به مقدسات احترام بگذارند، مقدساتی که به طور مشترک برای مسلمان ها و کفار، دارای ارزش و احترامند؛ مانند مسجدالحرام و ماه های حرام که حتی در حال جنگ، نباید حرمت آن ها هتک بشود.
بنابراین، طبق توصیه اکید اسلام، جنگ در مسجدالحرام و در ماه های حرام ممنوع است مگر در صورتی که دشمن اقدام به جنگ کند که در این صورت، مسلمان ها باید از خود دفاع و در برابر دشمن متجاوز، مقابله به مثل کنند؛ چرا که در غیر این صورت، متحمل شکست و خسارت خواهند شد، در حالی که نباید رعایت احترام این مقدسات، موجب شکست آن ها شود.
مسلمان ها در حال جنگ باید احترام کلیساهای مسیحیان و کنیسه ها و عبادتگاه های یهودیان را رعایت کنند و هرمکانی را که برای عبادت خدای متعال اختصاص یافته، محترم بشمارند.
مسلمان ها هرگز نباید متعرض کسانی شوند که در جنگ بی طرفیِ خود را اعلام کرده اند، یا تواناییِ جنگیدن ندارند. پیرمردان، پیرزنان و کودکان را باید از عوارض جنگ مصون دارند و مورد حمله و هجوم خویش قرار ندهند.
﴿ صفحه 424﴾
مسلمان ها غیر از آن چه در بالا گفتیم، بسیاری از نکات، ریزه کاری ها و ارزش های دیگر را نیز ـ که در روایات و کتاب های فقهی آمده و از موضوع بحث ما در این جا خارج است ـ باید حتی در برابر سرسخت ترین دشمنان خود و دشمنان اسلام رعایت کنند.
هرگز نباید آب آشامیدنیِ دشمن را مسموم کنند. این کار ساده ای است که مثلاً، نهرآبی که وارد قلعه دشمن می شود، مسموم کنند و دشمن را به آسانی از پای در آورند؛ ولی اسلام هرگز چنین کاری را اجازه نمی دهد.
اسلام اجازه نمی دهد که دشمن را که غافل است، بدون اعلان جنگ قبلی، مورد حمله و هجوم قرار دهند. اجازه نمی دهد مزارع، باغ ها و خانه های دشمن را آتش بزنند. مسلمان باید مردانه درمیدان جنگ، با هر سلاحی که مرسوم و رایج است، با دشمن بجنگد و دست زدن به هر کار نادرستی برای دست یابی به پیروزی را اجازه نمی دهد، مگر آن که دشمن اقدام به کارهای ناجوانمردانه کند و اگر مسلمان ها دست روی دست بگذارند و مقابله به مثل نکنند، در جنگ با دشمن، شکست می خورند که در این صورت، جواب دشمن، به همان طریقی که خودش انتخاب کرده، داده می شود و مسلمانان را از مقابله به مثل چاره ای نیست.
ارتش اسلام، پس از پیروزی بر دشمن نیز باید کاملاً مراقب آداب و ارزش های اسلامی باشد. در رفتار خود با اسرای جنگی، که از دشمن گرفته است، دستورات دقیق و ارزشمندی را، که در روایات و کتاب های فقهی آمده، کاملاً رعایت کند. اسلام درباره اُسرا آداب، ارزش ها و اهداف والایی را دنبال می کند و به ویژه، اهداف فرهنگیِ ارزشمندی را در تاریخ جنگ های خود، درباره اسرا دنبال کرده که دانستن آن ها شخص را از اهداف الهی و انسانیِ اسلام، در مورد اسیران، که از مسلمانان خواستار اجرای آن ها شده است، آگاه می کند؛ ولی ما در این جا مطلب را به پایان می بریم و تفصیل را به جای مناسب آن، موکول می کنیم.