سخن گفتن، یکی از ویژگی های مهم انسان است که در قرآن کریم هم بر آن تکیه شده است:
(خَلَقَ الاِْنْسانَ * عَلَّمَهُ الْبَیانَ)**الرحمن/ 3 و 4.***.
خداوند انسان را بیافرید و به وی سخن گفتن آموخت.
سخن گفتن، یکی از نعمت های بزرگی است که خدای متعال به انسان مرحمت کرده است و از دیر زمان، انسان ها به اهمیت آن توجه داشته اند و گویا به همین مناسبت «ناطق» را به عنوان نشانه خاص و فصل ممیز انسان قرار داده و آن را مساوی عاقل میدانند.
در قرآن کریم، برای سخن گفتن، ارزش های مختلفی مطرح شده که گاهی مربوط به ماهیت سخن است و گاهی با عناوین عَرَضیِ آن ارتباط پیدا می کند و ما در این جا به بعضی از آن ها اشاره می کنیم:
نخستین ارزش سخن گفتن، صدق و راستی و کاشف بودن از واقعیت است. ارزش های دیگری هم مربوط به کیفیت سخن گفتن هست؛ مانند مؤدبانه بودن یا
﴿ صفحه 329﴾
بی ادبانه بودن و نرمی یا خشونت آمیزبودن، که در واقع، امری عَرَضی است برای سخن انسان؛ یعنی از آن ارزش ها و عناوینی است که هم بر گفتار و هم بر غیر گفتار، مانند رفتار انسان عارض می شوند؛ همانند تواضع، عطوفت و مهربانی، ادب، خشونت، خشم و تکبر. بنابراین، ارزش هایی هستند که اعم از گفتارند و بر غیر گفتار نیز عارض می شوند و اینک، به بعضی از ارزش های قرآنیِ سخن اشاره می کنیم: