تربیت
Tarbiat.Org

اخلاق در قرآن جلد سوم
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

استهزا و تمسخر

از جمله عوامل تهدید شخصیت اعضای جامعه، استهزا و تمسخر دیگران است؛ برخی، رو در رو، دیگران را با تمسخر و استهزا تحقیر می کنند تا بدین وسیله، شخصیت آنان را خرد کنند. این روش نیز، از روش های شیطانی و رایجی است که در همه جوامع وجود دارد.
﴿ صفحه 217﴾
این گروه از متجاوزان وقتی می بینند کسی هم سلیقه خودشان نیست یا ممکن است در ارتباط با مال یا مقام یا سایر شئون زندگی مزاحمتی برایشان ایجاد کند، برای این که نگذارند او پیشرفت کند و در جامعه، جایی برای خود باز کند، او را به باد استهزا می گیرند و با تمسخر و تحقیر، شخصیتش را خرد می کنند.
این کار در میان همه اقوام رواج داشته حتی انبیا را نیز به همین روش می کوبیدند. هنگامی که پیغمبری در میان یکی از اقوام مبعوث می شد، یکی از عکس العمل های رایج در میان همه اقوام، این بود که او را مسخره کنند تا در جامعه موقعیتی پیدا نکند و مردم گوش به سخنان او ندهند.
بدیهی است استهزای انبیا بدترین نوع مسخره است؛ زیرا وجود پیامبران در جامعه، بزرگ ترین نعمت خدا و تحقیر شخصیت و مسخره کردن آنان، کفران بزرگ ترین نعمت خدا و بزرگ ترین خیانت به جامعه خواهد بود؛ اما در درجه پایین تر به طور کلی، مسخره کردن، درباره هر کسی که باشد، ارزش منفی دارد. البته هر چه شخصیت فردی محترم تر، مفیدتر و در پیشگاه خدا بالاتر باشد، به همان نسبت، تمسخر او زیان بارتر و دارای ارزش منفی بیش تری خواهد بود.
به هرحال، هر عضوی از اعضای جامعه، موقعیتی دارد که باید از این موقعیت، در راه تأمین مصالح و منافع اسلامی استفاده شود و تحقیر او سبب می شود تا کاری که از وی به سود جامعه برمی آید، درست انجام نگیرد و استفاده لازم را از او نبرند. روشن است که این کار به زیان جامعه خواهد بود و علاوه بر این، ممکن است در نفوس افراد هم آثار بدی از خود به جا بگذارد و روح انتقام گیری و ضربه زدن متقابل را در طرف برانگیزد؛ زیرا همه مردم، مانند پیغمبر و امام معصوم نیستند که تا این اندازه بتوانند خویشتن داری کنند و این تمسخرها و تحقیرها را نادیده و نشنیده بگیرند. گاهی ممکن است ایشان را به غم و اندوه های سخت و ناراحتی های روانیِ شدید دچار سازد به طوری که نه تنها از موقعیت اجتماعی، بلکه از زندگیِ فردی شان هم ساقط شوند.