تربیت
Tarbiat.Org

اخلاق در قرآن جلد سوم
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

مقدمه

یکی از بدیهی ترین ارزش های اجتماعی پای بندی به تعهدات است که مقبولیت عمومی دارد و همه عقلا بر آن متفقند تا آن جا که و برخی از اندیشمندان غربی، ریشه همه ارزش های اجتماعی را در قراردادها و تعهدات، اعم از قراردادهای آگاهانه و رسمی یا قرار دادهای ارتکازی و ضمنی خلاصه کرده اند.
دموکراسی و لیبرالیسم غربی بر اساس نظریه قرار داد اجتماعی پی ریزی شده است و قرارداد اجتماعی و تعهدات را سرچشمه حقوق می داند. بر این مبنا تنها چیزی که برای همیشه ثابت و تغییر ناپذیر باقی می ماند حق شرکت در قرارداد اجتماعی، عمل کردن در چارچوب آن و پای بندی به تعهدات اجتماعی است. این ها دارای ارزش ثابتی هستند و زمان و مکان خاصی نمی شناسند؛ اما حقوق ناشی از قراردادها، از این دیدگاه، کم و بیش متغیر است و شرایط مختلف جامعه، از نظر محیط جغرافیایی، زمان و غیره، در تغییر آن ها مؤثر خواهد بود. خلاصه آن که حتی این گونه مکتب ها، که ارزش های اخلاقی و حقوق را متغیر و نسبی می دانند، ارزش عمل به قراردادها و پای بندی به تعهدات را ثابت و همیشگی دانسته اند.
شبیه ارزش قراردادها و پای بندی به تعهدات، ارزش امانت داری و امین بودن است؛ یعنی لزوم رد امانت، حکمی ثابت و همیشگی است که در هیچ شرایطی تغییر نمی کند. شاید بتوان گفت که ارزش امانت داری، یکی از مصادیق ارزش پای بندی به تعهدات و قراردادها است؛ زیرا در واقع، عقد امانت، قراردادی است که بین امانت دهنده و امانت گیرنده بسته می شود و امانت گیرنده بر اساس این قرارداد، متعهد می شود که امانت را حفظ کند و آن را به امانت دهنده برگرداند.