نفاق از پست ترین مراتب کذب است که متضمن و همراه با رذایل دیگری، چون خدعه و فریب مؤمنان، نیز خواهد بود. در این زمینه، آیات فراوانی به طور عمده در سوره منافقون، انفال، توبه، بقره و دیگر سوره های قرآن وجود دارد و ما در این جا چند آیه را ذکر می کنیم. خداوند مهم ترین خصلت های مؤمنان را در آغاز سوره بقره بیان کرده درباره منافقون می فرماید:
(وَمِنَ النّاسِ مَنْ یَقُولُ آمَنّا بِاللّهِ وَ بِالْیَوْمِ الاْخِرِ وَما هُمْ بِمُؤْمِنِینَ * یُخادِعُونَ اللّهَ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَما یَخْدَعُونَ اِلاَّ اَنْفُسَهُمْ وَما یَشْعُرُونَ * فی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللّهُ مَرَضاً وَلَهُمْ عَذابٌ اَلِیمٌ
﴿ صفحه 339﴾
بِماکانُوا یَکْذِبُونَ * وَاِذا قِیلَ لَهُمْ لاتُفْسِدُوا فِی اْلاَرْضِ قالُوا اِنَّما نَحْنُ مُصْلِحُونَ * اَلا اِنَّهُمْ هُمُ اْلمُفْسِدُونَ وَلکِن لایَشْعُرُونَ * و اِذا قِیلَ لَهُمْ آمِنُوا کَما آمَنَ النّاسُ قالُوا اَنُؤْمِنُ کَما امَنَ الْسُّفَهاءُ اَلا اِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهاءُ وَلکِن لایَعْلَمُونَ * وَاِذا لَقُوا الَّذِینَ آمَنُوا قالُوا آمَنّاوَ اِذا خَلَوْا اِلی شَیاطینِهِمْ قالُوا اِنّا مَعَکُم اِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُونَ).**بقره/ 8 ـ 14.***
از مردم کسانی هستند که می گویند: ما به خدا و روز جزا ایمان داریم، در حالی که ایمان ندارند (بلکه) می خواهند خدا و مؤمنان را فریب دهند و در واقع، جز خودشان کس دیگری را فریب نخواهند داد و نمی فهمند. در دل هاشان بیماری است و خدا بیماری شان را می افزاید و به علت این که دروغ می گفته اند، عذابی دردآور گریبانشان را خواهد گرفت و هرگاه به آنان گفته می شود که در زمین افساد نکنید، گویند که فقط اصلاح می کنیم. آگاه باش که آنان همان فساد کنندگانند؛ ولی خودشان درک نمی کنند و هنگامی که به آن ها گفته شد: مثل همه مردم ایمان بیاورید، گویند: آیا همانند افراد کم خرد ایمان بیاوریم؟ آگاه باش که آن ها خود کم خردند؛ ولی نمی دانند و هنگامی که با مؤمنان ملاقات کنند، گویند: ایمان داریم و چون با دوستان شیطان صفت خویش خلوت کنند، گویند: ما با شما هستیم و آن ها را استهزا می کنیم.
خداوند در این آیات، خصلت های مهم منافقان را برشمرده است که به دروغ اظهار ایمان می کنند. با خدعه و نیرنگ با خدا و مؤمنان برخورد می کنند. در دل مریضند و روز به روز، بیماریِ آن ها افزوده می شود. افساد می کنند وخود را مصلح قلمداد می کنند. به مؤمنان نسبت سفاهت و نادانی می دهند. زیبا حرف می زنند و خود را دوست و دلسوز نشان می دهند؛ ولی بزرگ ترین دشمن هستند**بقره/ 204.*** عزت خواهی و قدرت طلبی، آنان را به سرپیچی از احکام و دستورات خدا وامی دارد.**بقره/ 206.***
این ها و ده ها خصلت و صفت زشت دیگر، علایم و مشخصات منافقان است که در آیات قرآن بیان گردیده اند؛ ولی آن چه در این جا مورد نظر ما است، دروغگویی و اظهارات پوچ آن ها است که منشأ اصلیِ دیگر مفاسد و تبهکاری شان خواهد بود.
﴿ صفحه 340﴾