اکنون پس از آن که درباره حقوق انسان و از آن جمله، رعایت و احترام به شخصیت و حفظ آبرو و حیثیت اعضای جامعه، که جزو مهم ترین حقوق اجتماعیِ انسان در اسلام بود، سخن گفته ایم، مناسب است درباره آدابی که لازم است اعضای جامعه در معاشرت خود با یکدیگر رعایت کنند و طبعاً، ارتباط تنگاتنگی با مسئله رعایت احترام و حفظ حیثیت و موقعیت افراد دارد و در قرآن کریم، بر رعایت آن ها تأکید شده است، نکاتی را یادآوری کنیم.
در این باره، در قرآن کریم، به طور کلی به دو دسته از آیات برمی خوریم:
نخست، آن آیاتی هستند که به عموم افراد مربوط می شوند و به آداب و دستوارتی اشاره دارند که عمومی اند و همه ملزم به رعایت آن ها هستند و یا عمومی اند و درباره همه افراد و اعضای جامعه باید رعایت شوند.
دسته دوم، آیاتی هستند که در اصل، عمومی نیستند و آدابی را مطرح می کنند که به رسول اکرم(ص) مربوط می شوند؛ ولی چنان که بعداً توضیح خواهیم داد، این دسته از آیات نیز توسعه پذیرند و ثانیاً و بالعرض، دیگران را هم دربر می گیرند.
1. دسته نخست، که آداب عمومی را مطرح می کنند و به عموم افراد و اعضای جامعه مربوط می شوند، درباره آداب مختلفی سخن می گویند که به کیفیت رفتن به خانه دیگران، یا تناول از غذای دیگران، یا کیفیت برخورد و ملاقات با دیگران و نظایر این ها مربوط می شوند و در این زمینه ها توصیه ها و دستوراتی دارند که بر شخص مسلمان و مؤمن رعایت آن ها ضروری و یا دست کم مطلوب و مستحسن است. ما در این جا به ترتیب به بعضی از این آداب و آیات مربوط به آن ها اشاره می کنیم.