در اسلام به مؤمنان سفارش و تأکید شده است که به یکدیگر سلام کنند. پیغمبر اکرم(ص) به زنان و کودکان نیز سلام می کردند. سلام با سلامتی هم خانواده است و مفهومش این است که هیچ خطر و تهدیدی از سوی سلام کننده، متوجه مخاطب او نیست. این شعار اسلامی، که به عنوان تحیت و تعارف، به هنگام رو به رو شدن و ملاقات مسلمان ها با هم، از سوی هر یک به دیگری، ادا می شود، در قرآن کریم، انجام آن، با تأکید سفارش شده است.
شاید یکی از حکمت های سلام این باشد که هر انسانی در زندگیِ خود پیوسته، نگرانی ها، ترس ها و اضطراب هایی دارد و با هر کسی هم که برخورد می کند، چون احتمال می دهد که از سوی او ضرری متوجهش شود، نوعی نگرانی و اضطراب به او روی می آورد. بنابراین، نخستین چیزی که در هر ملاقات و برخورد انسان ها مطلوب و شیرین است، بر طرف شدن این نگرانی و دلهره خواهد بود تا انسان احساس آرامش کند و مطمئن شود که از سوی آن شخص، ضرری به او نمی رسد و خطری او را تهدید نمی کند؛ چرا که هیچ چیز برای انسان مهم تر از دفع ضرر نیست و پس از این است که می تواند احساس آرامش کند، درست برخورد کند و درست تصمیم بگیرد.
بنابراین، در اولین برخورد، بهترین چیزی که باید مسلمان ها رعایت کنند، دادن امنیت و آرامش به طرف مقابل و مخاطب خویش است تا مطمئن شود که از طرف مقابل ضرری متوجه او نیست. مسلمانان موظفند با سلام کردن به یکدیگر، در لحظه برخورد، این احساس را در روان یکدیگر ایجاد کنند که این، مسئله بسیار مهمی است و ما نمی توانیم درست آن را ارزیابی کنیم که چقدر برای زندگیِ انسان اهمیت دارد تا آن جا که می توان گفت: پایه و اساس دیگر ابعاد زندگیِ انسان است.
اهمیت و ارزش سلام تا آن جا است که بهشت، که سمبل نعمت، و آسایش و زندگیِ شیرین انسان است، "دار السلام"، نامیده شده و به نوبه خود، اهمیت سلامتی و امنیت را می رساند.
امنیت و سلامت، از دید همه اندیشمندان مکتب های سیاسی نیز اهمیت والایی دارد و نخستین، مهم ترین و عمومی ترین هدف هر نظام سیاسی، تأمین امنیت و سلامت و
﴿ صفحه 256﴾
آرامش افراد جامعه است که پس از فراغت از آن می تواند برای اهداف دیگر قدم بردارد. از این رو است که مکتب هایی دیگر، غیر از اسلام نیز بر این حقیقت تأکید کرده و دیدگاه ها و نظریاتی بر اساس آن ارائه داده اند و حتی بعضی از آن ها در این مورد، راه افراط و مبالغه را پیموده اند؛ از آن جمله، پیروان مکتب اگزیستانسیالیسم معتقدند که زندگی با دلهره و اضطراب توأم است و اصلا زندگی بدون دلهره و اضطراب، امکان و تحقق خارجی ندارد.
به هرحال، این حقیقتی آشکار است که نخستین چیزی که مورد توجه یک موجود باشعور، به ویژه انسان قرار می گیرد و برای وی ارزش حیاتی دارد، احساس امنیت و آرامش در زندگی است، احساس این که جان و مال و هر چیز دیگری که او به آن ها علاقه دارد، از هیچ سویی تهدید نمی شود و هیچ زیانی به وی نمی رسد.
بنابراین، در روابط اجتماعی، نخستین چیزی که باید تأمین شود، همین احساس امنیت و آرامش خاطر انسان است این اساس و پایه اصلی زندگیِ انسان است که اگر تأمین نشود، زندگیِ اجتماعی، برای او هیچ ارزشی ندارد.
در واقع، سلام که یک تحیت و تعارف رسمیِ اسلامی است، به معنای دعا و درخواست همین امنیت و سلامتیِ مخاطب است. از این رو، در قرآن کریم، در برخی موارد، واژه سلام با کلماتی که معنای امنیت دارند، همراه است که این تقارن لفظی، خود، قرینه تقارن مفهومیِ سلام و امنیت است؛ مانند:
(هُوَ اللَّهُ الَّذی لاَ إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلاَمُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ العَزِیزُ الْجَبَّارُ)**حشر/ 23.***.
او است خدایی که جز او خدایی نیست. او سلطان مقتدر جهان است، پاک از هر عیب و آلایش است، امنیت بخش و نگهبان جهانیان و قاهر و مقتدر و جبّار است.
خداوند در این آیه، از میان اسمای الهی، "السلام" و "المؤمن" را که بمعنای امنیت دهنده اند، در کنار هم آورده است که نشانه نزدیکیِ این دو اسم خداوندند. خدا است که سلامتیِ افراد را تأمین، خطر را از ایشان دفع و امنیت را برای شان ایجاد می کند.
در آیه دیگری می خوانیم که در روز قیامت به مؤمنان گفته می شود:
﴿ صفحه 257﴾
(اُدْخُلُوها بِسَلاَم آمِنینَ)**حجر/ 46.***.
وارد بهشت شوید با سلامتی و در حال امنیت.
در این جا نیز کلمه سلام در کنار یکی از مشتقات کلمه امن، به معنای امنیت آمده است.
انسان با گفتن "سلام علیکم" ممکن است یکی از دو منظور را داشته باشد: گاهی منظور این است که به مخاطب خود بفهماند که از طرف من سلامتیِ شما تأمین می شود یا از سوی من خطری شما را تهدید نمی کند و زیانی به شما نمی رسد. گاهی نیز منظور این است که من خواهان امنیت شما هستم و از خداوند برای شما سلامتی و دفع ضررها و خطرها را طلب می کنم؛ یعنی به قصد دعا می گوید: «سلام علیکم». به بیان دیگر، ممکن است منظورش «سلام منّی علیکم» باشد و یا «سلام من الله علیکم». البته در بین افراد معمولی، بیش تر این معنا منظور است که از طرف او، که سلام کننده است، خطری متوجه مخاطبش نیست؛ اما کسی که بینش توحیدی دارد و در همه حال، متوجه خدا است، هنگامی که سلام می کند، در واقع، به مخاطب خود دعا می کند و سلامتی را از خدا برای او می خواهد؛ زیرا بر اساس بینش توحیدی خود، سلامتی را مانند هر چیز دیگر، از سوی خدا می داند و خودش را در برابر خداوند، مؤثر نمی داند. از خدا می خواهد که برای مخاطبش سلامت ایجاد کند و او را از خطرها حفظ کند که در این صورت، سلام هم ادای احترام است و هم دعا.