(125) وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثَابةً لِلنَّاسِ وَأَمْناً وَاتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبْرَهیمَ مُصَلّیً وَعَهِدْنَا إلَی إِبْرَهِیمَ وَإِسْمَعِیلَ أَنْ طَهِّرَا بَیْتِیَ لِلطَّآئِفِینَ وَالْعَکِفِینَ وَالرُّکَّعِ السُّجُودِ
و (به یادآور) هنگامی که خانه(ی کعبه) را محل رجوع و اجتماع و مرکز امن برای مردم قرار دادیم (وگفتیم:) از مقام ابراهیم، جایگاهی برای نماز انتخاب کنید و به ابراهیم واسماعیل تکلیف کردیم که خانه مرا برای طواف کنندگان و معتکفان وراکعان و ساجدان، پاک و پاکیزه کنید.
نکتهها:
بعد از اشاره به مقام والای ابراهیم علیه السلام در آیهی گذشته، به یادگار او یعنی کعبه اشاره نموده ومیفرماید: کعبه را برای مردم (مثابة) قرار دادیم. کلمه «مثابة» از ریشه «ثوب» به معنای بازگشت به حالت اوّل است. کعبه محلّ بازگشت و میعادگاه همه مردم است، میعادگاهی امن و مقدّس.
مقام ابراهیم جایگاهی است با فاصله تقریبی 13 متر از کعبه، که بر حاجیان لازم است بعد از طواف خانه خدا، پشت آن دو رکعت نماز بگزارند و در آنجا سنگی قرار دارد که حضرت ابراهیم برای بالا بردن دیوارهای کعبه، بر روی آن ایستاده است و آن سنگ فعلاً در محفظهای نگهداری میشود.
مراد از «عهد» در این آیه دستور الهی است. «عهدنا» یعنی دستور دادیم.
خداوند جسم نیست تا نیازمند خانه باشد. کلمهی (بیتی) در این آیه همانند (شهراللّه) درباره ماه رمضان است که به منظور کرامت بخشیدن به مکان یا زمانی خاصّ، خداوند آنرا به خود منسوب میکند. ودر عظمت کعبه همین بس که گاهی میفرماید: (بیتی) خانه من. گاهی میفرماید: (ربّ هذا البیت) خدای این خانه.
پیامها:
1- شخصیّت حضرت ابراهیم، شخصیّتی جهانی است. در آیه قبل، ابراهیم را امام برای همهی مردم قرار داد و در این آیه کعبه را میعادگاه همه مردم قرار داده است. (جعلنا البیت مثابة للنّاس)
2- جامعه نیازمند امام و امنیّت است. در آیهی قبل فرمود: (انّی جاعلک للناس اماماً) و در این آیه میفرماید: (واذ جعلنا البیت مثابةً للناس وأمناً)
3- کسی که در راه خداوند حاضر شود خود و همسر و فرزندش را تسلیم نماید، باید تمام سرها در جای پای او برای خداوند به خاک برسد. (مصلّی)**مضمون حدیثی که در تفسیر نورالثقلین، ج1 ص 122، آمده است.***
4- چون خانه از خداست؛ (بیتی) خادم آن نیز باید از اولیای او باشد. (طهّرابیتی)
5 - زائران بیتاللّه را همین کرامت بس که ابراهیم و اسماعیل، مسئول طهارت و پاکی آن بیت برای آنها بودهاند. (طهّرا بیتی للطائفین...)
6- عبادت با طهارت، پیوند دارد. (طهّرا... والرکع السجود)
7- عبادت و نماز به قدری مهم است که حتّی ابراهیم و اسماعیل برای انجام مراسم آن مأمور پاکسازی میشوند. (طهّرا بیتی لِ ... الرّکّع السجود)
8 - مسجدِ مسلمانان باید پاکیزه و رغبتانگیز باشد. (طهّرا... الرّکّع السجود)