(172) یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ کُلُواْ مِنْ طَیِّبَتِ مَا رَزَقْنَکُمْ وَاشْکُرُواْ لِلَّهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! از نعمتهای پاکیزهای که به شما روزی دادهایم بخورید و شکر خدارا به جای آورید. اگر فقط او را پرستش میکنید.
نکتهها:
از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است که خداوند میفرماید: من مردم را خلق میکنم، امّا آنان غیر مرا میپرستند. من به آنان روزی میدهم، امّا آنان شکر دیگری را مینمایند.**تفسیر صافی.***
قرآن، هرگاه بنا دارد انسان را از کاری منع کند، ابتدا راههای مباح آنرا مطرح کرده و سپس موارد نهی را بیان میکند. چون میخواهد در آیات بعد، مردم را از یک سری خوردنی، منع و نهی کند، در این آیه راههای حلال را بازگو نموده است.
شکر مراحلی دارد. گاهی با زبان است و گاهی با عمل. شکر واقعی آن است که نعمتها در راهی مصرف شود که خداوند مقرر نموده است.
هدف اصلی از آفرینش نعمتهای طبیعی، مؤمنان هستند. در سه آیه قبل فرمود: ای مردم! از آنچه در زمین است بخورید. در این آیه میفرماید: ای مؤمنان! از نعمتهای دلپسندی که برای شما روزی کردهام بخورید. شاید در این اختلاف تعبیر، رمزی باشد و آن اینکه هدف اصلی، رزقرسانی به مؤمنان است، ولی دیگر مردم هم در کنار آنها بهرهمیبرند. همانگونه که هدف اصلیِ باغبان از آبیاری، رشد گلها ودرختانِ میوه است، گرچه علفهای هرز وتیغها نیز به نوایی میرسند.
از هرکس توقّع خاصّی است. از مردم عادّی، توقّع آن است که پس از خوردن، دنبال گناه و وسوسههای شیطان و فساد نروند؛ (یا ایّها النّاس کلوا... ولا تَتّبعوا خُطوات الشّیطان)**بقره، 168.*** ولی از اهل ایمان این توقّع است که پس از خوردن، به دنبال عمل صالح و شکرگزاری باشند. (یا ایّها الّذین آمنوا کلوا... واشکروا) و (یا ایّها الرّسل کلوا... واعملوا صالحاً)**مؤمنون، 51.***
پیامها:
1- خودسازی و زهد و تقوی، منافاتی با بهرهگیری از طیّبات ندارد. (یا ایّها الّذین آمنوا کلوا من طیبات)
2- در مکتب اسلام، مادّیات مقدّمهی معنویات است. (کلوا، واشکروا، تعبدون)
3- اسلام در تغذیه، به بهداشت توجّه دارد. (طیّبات ما رزقناکم)
4- قبل از تأمین زندگی مردم ومحبّت به آنان، توقّعی نداشته باشید. (کلوا... واشکروا)
5 - شکر، نشانهی خداپرستی و توحید ناب است. اگر انسان رزق را نتیجه فکر اقتصادی، تلاش، مدیریّت، سرمایه و اعتبارات خود بداند، برای خداوند سهمی قایل نخواهد بود تا او را شکر کند. (واشکروا للّه ان کنتم ایّاه تعبدون)
6- شکر، نمونه روشن عبادت است. (واشکروا للّه... تعبدون)
7- شکر خداوند، واجب است. (کلوا... واشکروا لِلّه)
8 - خداپرست، آنچه را خدا حلال شمرده، از پیش خود حرام نمیکند. (کلوا... ان کنتم ایّاه تعبدون)