(9) یُخَدِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِینَ ءَامَنُواْ وَمَا یَخْدَعُونَ إِلّا أَنْفُسَهُمْ وَ مَا یَشْعُرُونَ
(منافقان به پندار خود) با خداوند و مؤمنان نیرنگ میکنند در حالی که جز خودشان را فریب نمیدهند، امّا نمیفهمند!
نکتهها:
«شعور» از ریشهی «شَعر» به معنای مو میباشد. کسی که دارای فهم دقیق و موشکافانه باشد، اهل درک و شعور است. بنابراین منافق گمان میکند که دیگران را فریب میدهد، زیرا درک درست ندارد. (لایشعرون)
مراد از حیله ومکر منافقان با خدا، یا خدعه ونیرنگ آنان با احکام خدا و دین الهی است که آنرا مورد تمسخر و بازیچه قرار میدهند و یا به معنای فریبکاری نسبت به پیامبر خداست. یعنی همانگونه که اطاعت و بیعت با رسولخدا، اطاعت و بیعت با خداست**(من یطع الرّسول فقد اطاع اللّه) هرکس از رسول پیروی کند، قطعاً از خدا پیروی کرده است. نساء، 80. (انّ الّذین یُبایعونک انّما یبایعون اللّه) کسانی که با تو بیعت کنند، همانا با خدا بیعت نمودهاند. فتح، 1.***، خدعه با رسولخدا به منزله خدعه با خدا میباشد که روشن است اینگونه فریبکاری و نیرنگ بازی با دین، خدعه و نیرنگ نسبت به خود است. چنانکه اگر پزشک، دستور مصرفِ دارویی را بدهد و بیمار به دروغ بگوید که آنها را مصرف کردهام، به گمان خودش پزشک را فریب داده و در حقیقت خود را فریب داده است و فریب پزشک، فریب خود اوست.
برخورد اسلام با منافق، همانند برخورد منافق با اسلام است. او در ظاهر اسلام میآورد، اسلام نیز او را در ظاهر مسلمان میشناسد. او در دل ایمان ندارد و کافر است، خداوند نیز در قیامت او را با کافران محشور میکند.
در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم میخوانیم: ریاکاری، خدعه با خداوند است.**تفسیر نورالثقلین.***
قرآن، بازتاب کار نیک و بد انسان را برای خود او میداند. چنانکه در این آیه میفرماید: خدعه با دین، خدعه با خود است نه خدا. و در جای دیگر میفرماید: (اِن أحسنتم أحسنتم لانفسکم و اِن أسأتم فلها)**اسراء، 7.*** اگر نیکی کنید، به خود نیکی کردهاید و اگر بدی کنید، باز هم به خود. و یا در جای دیگر میفرماید: (ولا یَحیق المَکر السیّیء الاّ بَاهلِه)**فاطر، 43.*** نیرنگ بد، جز سازندهاش را فرا نگیرد.
پیامها:
1- حیلهگری، نشانهی نفاق است. (یخادعون اللّه)
2- منافق، همواره در فکر ضربه زدن است. (یخادعون) (کلمه «خدعه» به معنای پنهان کردن امری و اظهار نمودن امر دیگر، به منظور ضربه زدن است.)**تفسیر راهنما.***
3- آثار نیرنگ، به صاحب نیرنگ بر میگردد. (وما یَخدعون الاّ انفسهم)
4- منافق، بیشعور است ونمیفهمد که طرف حساب او خداوندی است که همهی اسرار درون او را میداند**(یعلم خائنة الاعین و ماتخفی الصدور) غافر، 19.*** ودر قیامت نیز از کار او پرده برمیدارد.**(یوم تبلی السرائر) طارق، 9. ***(وما یشعرون)**جمله (و ما یشعرون) را دوگونه میتوان معنا نمود: یکی آنکه شعور ندارند که خدا اسرارشان را میداند و دیگری اینکه شعور ندارند که در حقیقت به خود ضربه میزنند.***
5 - خدعه و حیله، نشانهی عقل و شعور نیست.**در روایات میخوانیم: عقل واقعی آن است که توسط آن، انسان خداوند را بندگی نماید.*** (یخادعون... لایشعرون)