(234) وَالَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَیَذَرُونَ أَزْوَ جاً یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْراً فَإِذا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیمَا فَعَلْنَ فِی أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ
و کسانی از شما که میمیرند و همسرانی باقی میگذارند، آن زنان باید چهار ماه و ده روز خویشتن را در انتظار نگاه دارند و چون به پایان مهلت (عدّه)شان رسیدند، گناهی بر شما نیست در آنچه (میخواهند) دربارهی خودشان به طور شایسته انجام دهند. (و با مرد دلخواه خود ازدواج کنند.) و خداوند به آنچه عمل میکنید آگاه است.
نکتهها:
در تفسیر المیزان، گزارشی از عقاید اقوام و ملل مختلف، در مورد زنانی که شوهران خود را از دست میدهند، آمده است. در آنجا میخوانیم: برخی اقوام معتقد بودند که باید بعد از مرگ شوهر، زن را زنده بسوزانند. و برخی دیگر میگفتند که او را به همراه شوهر، زنده در زیر خاک دفن کنند. بعضی از اقوام برای همیشه ازدواج مجدّد همسر را ممنوع میدانستند. و برخی زودتر از یک سال ویا نه ماه را مجاز نمیدانستند.
در میان بعضی از اقوام رایج بود که اگر مرد وصیّت کند، باید تا آن مدّت که وصیّت کرده همسرش ازدواج نکند و برخی نیز از همان لحظه مرگ، ازدواج مجدّد را مجاز میدانستند. در میان این عقاید انحرافی که افراط و تفریط در آنها نمایان است، اسلام نظریه خود را مبنی بر نگاه داشتن عدّه وسپس اجازه ازدواج با مرد دلخواه را در چارچوب شایستگی و معروف بودن، ارائه داده است.
در مدّت چهار ماه و ده روز عدّهی وفات، روشن میشود که آیا زن باردار است یا نه. به علاوه اگر زن بعد از فوت شوهر بلافاصله با مرد دیگری ازدواج کند، احساسات و عواطف بستگان شوهرِ قبل جریحهدار میشود.
البته این مدّت در مورد زنانِ غیر باردار است و زنان باردار باید تا وقت وضع حمل عدّه نگهدارند.
قرآن در بیشتر موارد مربوط به ازدواج، کلمهی (معروف) را بکار برده است. این نشان دهندهی آن است که اساس هرگونه تصمیم باید عاقلانه و شرع پسند باشد.
پیامها:
1- مرگ، نابودی نیست، بلکه بازپسگرفتن کامل روح از جسم است. کلمه «توفّی» به معنای گرفتن کامل است. (یتوفّون منکم)
2- زن، به محض فوت شوهرش، حقّ ازدواج با دیگری را ندارد. (یتربّصن بانفسهنّ)
3- بستگان شوهر، حقّ دخالت در تصمیمات زنان بیوه را ندارند. (لا جناح علیکم فیما فعلن)
4- ایمان به اینکه همهی کارها وتصمیمات ما زیر نظر خداوند است، بهترین پشتوانه تقواست. (واللّه بما تعملون خبیر)