(235) وَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِیَما عَرَّضْتُمْ بِهِ مِنْ خِطْبَةِ الْنِّسَآءِ أَوْ أَکْنَنْتُمْ فِی أَنْفُسِکُمْ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّکُمْ سَتَذْکُرُونَهُنَّ وَلَکِن لَا تُوَاعِدُوهُنَّ سِرَّاً إِلّا أَنْ تَقُولُوا قَوْلاً مَعْرُوفاً وَلَا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ الْنِّکَاحِ حَتَّی یَبْلُغَ الْکِتَبُ أَجَلَهُ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ مَا فِی أَنْفُسِکُمْ فَاحْذَرُوهُ وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِیمٌ
و گناهی بر شما نیست که به طور کنایه (از زنانی که در عدّه وفات و یا در عدّه طلاقِ غیر رجعی هستند،) خواستگاری کنید، یا (تصمیم خود را) در دل نهان دارید. خداوند میداند که شما آنها را یاد خواهید کرد، ولی با آنها وعده پنهانی (برای ازدواج مخفیانه) نداشته باشید، مگر آنکه (به کنایه) سخن پسندیده بگویید، ولی (در هر حال) اقدام به عقد ازدواج ننمایید تا مدّت مقرّر به سرآید، و بدانید که خداوند آنچه را که در دل دارید میداند، پس از (مخالفت با) او بپرهیزید و بدانید خداوند آمرزنده و بردبار است.
نکتهها:
(عرّضتم) به معنای سخن همراه با تعریض و کنایه و (خطبة) به معنای خواستگاری است. در این آیه اظهار تمایل به ازدواج در مدّت عدّه، بلامانع شمرده شده است، مشروط به اینکه صریح نبوده و با کنایه باشد. «قول معروف» در این موارد آن است که نحوه اظهار تمایل به خواستگاری، با ادب اجتماعی و با فراقی که زن داغدیده دارد، مناسبت داشته باشد، مثل اینکه بگوید: خداوند رحمت کند شوهرت را و به شما صبر عطا نماید، ولی دیگرانی که مانند شوهر سابق، شما را دوست بدارند پیدا میشوند.
پیامها:
1- اسلام، دین فطری است و انسان فطرتاً متمایل به ازدواج است. لذا اسلام اجازه میدهد این خواسته حتّی در زمان عدّه، به نحو کنایه که عواطف بستگان جریحه دار نگردد، طرح شود. (لا جناح علیکم فیما عرّضتم)
2- به غرائز و هیجانهای نفسانی توجّه داشته باشید و به جای سرکوب غرائز، جوانان را راهنمایی کرده و هشدار بدهید. (علم اللّه انّکم ستذکرونهنّ ولکن لاتواعدوهنّ سرّاً)
3- توجّه به زمان و حالات، در طرح پیشنهادات، یک اصل است. خواستگاری زن داغدار در ایام عده و با صراحت، بیادبی یا بیسلیقگی ونوعی گستاخی است. (عرّضتم... تقولوا قولا معروفا)
4- کسی که بداند خداوند از درون او آگاه است، تقوا پیشه میکند. (یعلم ما فی انفسکم فاحذروه)
5 - سفارش به تقوا در هر حال، مخصوصاً در مسائل زناشوئی مورد نظر است. (فاحذروه)
6- خداوند با حلم خود، کم صبری شما را جبران میکند. شما به قدری عجله دارید که به سراغ زن داغدیده آن هم در ایام عدّه میروید، ولی خداوند با حلم خود این کار را بر شما منع نکرده است. (انّ اللّه غفور حلیم)
7- به دنبال هشدار، زمینهی بازگشت را نیز فراهم کنید. (فاحذروه... غفور حلیم)