وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَ مِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَءَاخَرِینَ مِن دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ یَعْلَمُهُم وَ مَا تُنفِقُواْ مِن شَیْءٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَأَنتُمْ لَا تُظْلَمُونَ
و برای (آمادگی مقابله با) دشمنان، هرچه میتوانید از نیرو و از اسبان سواری فراهم کنید تا دشمن خدا و دشمن خودتان و نیز (دشمنانی) غیر از اینان را که شما آنان را نمیشناسید، ولی خداوند آنها را میشناسد، به وسیله آن بترسانید، و در راه خدا (و تقویت بنیهی دفاعی اسلام) هرچه انفاق کنید، پاداش کامل آن به شما میرسد و به شما ستم نخواهد شد.
نکته ها
این آیه دستور آماده باش همه جانبهی مسلمانان در برابر دشمنان و تهیه هر نوع سلاح، امکانات، وسایل و شیوههای تبلیغی حتّی شعار و سرود را میدهد که رعایت این دستورات، سبب هراس کفّار از نیروی رزمی مسلمانان میشود.
پیامبر صلی الله علیه وآله وقتی باخبر شد که در یمن اسلحهی جدیدی ساخته شده، شخصی را برای تهیهی آن به یمن فرستاد. از آن حضرت نقل شده که با یک تیر، سه نفر به بهشت میروند: سازندهی آن، آماده کننده و تیرانداز. **تفسیر فرقان***
در اسلام، مسابقات تیراندازی و اسب سواری و برد و باخت در آنها جایز شمرده شده تا آمادگی رزمی ایجاد شود.
ضمیر «لهم»، به کفّار و کسانی که در آیهی قبل مطرح بودند و بیم خیانتشان میرفت، برمیگردد. یعنی در برابر دشمن که همواره احتمال خیانت او حتّی در صورت عهد و پیمان میرود، آماده باشید.
پیام ها
1- مسلمانان باید آمادگی رزمی کامل، از نظر تجهیزات، نفرات و... داشته باشند و از پیش آمادهی مقابله با خیانت وحمله دشمن باشند. «و أعدّوا لهم ما استطعتم»
2- هدف از آمادگی نظامی، حفظ مکتب و وطن مسلمانان است، نه غارت و استعمار و امثال آن. «واعدّوا لهم...»
3- دولت باید حدّاکثر توان خود را در تأمین بودجه برای دفاع از نظام اسلامی و ترساندن دشمنان خدا و خود تخصیص دهد. «مااستطعتم»
4- تمام مسلمانان باید آمادهی رویارویی با توطئههای دشمن باشند و دورههای رزمی را دیده باشند. **امام خمینی )ره( در روزهای اوّل پیروزی انقلاب اسلامی که جمعیّت ایران حدود سیمیلیون بود، فرمود: ما باید ارتش بیست میلیونی داشته باشیم*** «مااستطعتم»
5 - همه جا گفتگو و مذاکره کارساز و کافی نیست، گاهی هم باید توان و قدرت به میدان آید. «من قوّة»
6- در هر زمان، پیشرفتهترین امکانات رزمی را برای دفاع آماده کنید و از هیچ چیز فروگذار نکنید، چه قدرت سیاسی و نظامی، چه امکانات تبلیغی و تدارکاتی. «من قوّة»
7- ایجاد رعب در دل دشمن به هر وسیله حتّی با ظاهرسازی هم لازم است. «من قوّة» در حدیث آمده است: با خضاب کردن موی صورت، دشمن را بترسانید، تا نگویند ارتش اسلام پیر است. **تفسیر نورالثقلین***
8 - برای ارهاب و ترساندن دشمنان، حتّی آموزش نظامی برای زنان کارساز است. «من قوّة... ترهبون به عدوّ اللّه»
9- به امکانات امروز قانع نباشید و تجهیزات نظامی و دفاعی را تا مرز تهدید دشمنان گسترش دهید. «من قوّة... ترهبون به عدوّ اللّه»
10- وحدت و یکپارچگی هم نوعی قدرت است که باید فراهم آورد، چون با وجود تفرقه، نمیتوان دشمن را ترساند. «من قوّة... ترهبون به عدوّ اللّه»
11- در اسلام، همهی مسلمانان سربازند و بسیج مردمی ضروری است. «أعدّوا، ترهبون، تنفقوا و ...»
12- اسبهای جنگی، آن روز و ابزار نظامی امروز، باید به حال آماده باش نگهداری و تغذیه شود. «رباط الخیل»
13- هم آمادگی نیروها لازم است، هم تجهیزات. «من قوّة و من رباط الخیل»
14- اسلام، باید نظام و حکومت داشته باشد، چون بدون آن، دشمنان هراسی ندارند. «ترهبون به»
15- باید بُنیه دفاعی مسلمانان در زمینههای فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، نظامی، عقیدتی و... چنان قوی باشد که دشمن از هر جهت بترسد و توطئههایش خنثی شود. («ترهبون به»، به طور مطلق بیان شده است)
16- هم ارزشهای الهی باید حفظ شود و هم حقوق انسانی. «عدوّاللّه و عدوّکم»
17- در اسلام، مکتب و کرامت انسانی مطرح است، نه اغراض شخصی، نژادی و قومی. «عدوّاللّه و عدوّکم»
18- همهی دشمنان، شناخته شده نیستند. «لاتعلمونهم» شاید مراد منافقان باشند، چون همین تعبیر دربارهی آنان هم آمده است. «لاتعلمهم نحن نعلمهم» ** توبه، 101***
19- تنها برای دشمنان شناخته شده برنامهریزی نکنید، بلکه پیشبینی لازم حتّی برای دشمنان ناشناختهی آینده هم داشته باشید. «لاتعلمونهم»
20- تأمین قدرت دفاعی، بودجه لازم دارد، موعظه و شعار کافی نیست. «تنفقوا»
21- مردم باید در بودجهی جنگ و تأمین جبهه، مشارکت کنند و این تنها مخصوص زمان جنگ نیست. «وما تنفقوا...» (آیه مطلق است و میرساند که مسلمانان باید همواره برای آمادگی، پول خرج کنند.)
22- تنها اسلحه و نفرات کافی نیست، پشتیبانیهای مالی هم لازم است. «وما تنفقوا»
23- کمک به جبهه، تنها کمک مالی نیست، کمک از هر راهی؛ مال، جان، آبرو، اطلاعات، قلم و... لازم است. «من شیء»
24- هرگونه تلاش وانفاق وبکارگیری امکانات برای تقویت بنیه نظامی حکومت اسلامی، از مصادیق انفاق در راه خداست. «وما تنفقوا من شیء فیسبیل اللّه»
25- به شرطی خیر و برکت انفاق به شما برمیگردد که در راه خدا باشد، نه از روی ریا، سُمعه، خودنمایی و روابط و ملاحظات. «فی سبیل اللّه»
26- کمکهای مالی، سبب قدرت امّت میشود و نتیجهی آن به خود مردم و وضع اقتصادی جامعه و عزّت مسلمین برمیگردد. «یوفّ الیکم»
27- تضییع حقوق دیگران و پرداخت نکردن مزد و پاداش کارها به طور کامل، ظلم است. «یوفّ الیکم و انتم لا تظلمون»