فَدَلَّهُمَا بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْءَ تُهُمَا وَطَفِقَا یَخْصِفَانِ عَلَیْهِمَا مِن وَرَقِ الْجَنَّةِ وَنَادَیهُمَا رَبُّهُمَآ أَلَمْ أَنْهَکُمَا عَن تِلْکُمَا الشَّجَرَةِ وَأَقُل لَّکُمَآ إنَّ الشَّیْطَنَ لَکُمَا عَدُوٌّ مُّبِینٌ
پس شیطان آن دو را با فریب و حیله به سقوط (و پرتگاه گناه) کشاند، پس چون از آن درخت (نهی شده) چشیدند، زشتی برهنگیشان برای آنان آشکار شد و به (پوشاندن خویش با) چسباندن برگ درختان بهشت بر خود پرداختند و خداوند ندایشان داد: آیا شما را از آن درخت نهی نکردم و به شما نگفتم که شیطان برای شما دشمنی آشکار است؟!
نکته ها
«دَلّی» از «تدلیه»، به معنای نزدیک کردن است و اشاره به دلو و طناب برای وصول و رسیدن به هدفی است. گویا ابلیس با طناب غرور، آنها را به چاه فریب وارد کرد.
«یخصفان» از «خصف»، به معنای جمع کردن، دوختن و وصله کردن است.
خطاب خداوند با کلمهی «ندا» آمده است، «ناداهما»، ندا برای خطاب دور است، گویا آدم و همسرش با خوردن از درخت نهی شده، از قرب خدا دور شدند.
عدّهای از مفسّران مانند سید مرتضی، طبرسی و ابوالفتوح رازی میگویند: اخراج حضرت آدم از بهشت و آمدن به زمین، از باب مصلحت بود نه از جهت عقوبت و جزا. **تفسیر اثنی عشری***
پیام ها
1- زن و مرد، هر دو در تیررس وسوسهی شیطانند. «فدلّاهما»
2- حربهی شیطان، فریب و غرور است. «بغرور»
3- تمایل به وسوسههای شیطان، همچون دستیابی به طنابی سست و کوتاه و سقوط در چاه گناه است. «دلّاهما»
4- توجّه نکردن به فرامین و ارشادات الهی مهم است، چه کم چه زیاد. «فلمّا ذاقا» در ارتکاب گناه، کوچک و بزرگ مطرح نیست، مهم گستاخی بر گناه است. لذا گاهی گناه اندک نیز باعث رسوایی وسقوط انسان میشود.
5 - برهنگی، نوعی کیفر الهی است، (نه نشانهی کمال و تمدّن). «فلمّا ذاقا الشجرة بدت لهما سواتهما...»
6- گاهی سقوط گام به گام است؛ ابتدا ایجاد فکر انحرافی، «فدلاّهما بغرور» سپس انجام منهیّات و خوردن چیزهای ممنوع، «فلمّا ذاقا الشجرة» و آنگاه سقوط و برهنگی. «بدت لهما سؤاتهما»
7- توجّه نکردن به ارشادات الهی و خوردن غذای منع شده، زمینهی برهنگی است. «ذاقا... بدت لهما سواتهما»
8 - زشتی برهنگی و کرامت پوشش، جزو فطرت انسان است. «وطفقا یخصفان»
9- پوشش ارزش است، گرچه با سادهترین وسیله باشد. «ورق الجَنّة»
10- احکام و اوامر ونواهی و هشدارهای خداوند همواره در جهت رشد و تربیت انسان است. «ناداهما ربّهما ألم انهکما»
11- حضرت آدم و حوّا پس از خوردن از آن درخت ممنوعه، از جایگاه عالی خود دور شدند. «تلکما الشجرة» و نفرمود: «هذه الشجرة»
12- خداوند بدون اتمام حجّت، کسی را توبیخ نمیکند. «ألم اَنهکما... اَقُل لکما»
13- در مسیر راه خدا، لازم است دشمنان را بشناسیم. «عدوّ مبین»
14- با آنکه عداوت شیطان آشکار است، امّا انسان از خطر و دشمنی او غافل میشود. «عدوّ مبین»