قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّیِّبَتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ فِی الْحَیَوةِ الدُّنْیَا خَالِصَةً یَوْمَ الْقِیَمَةِ کَذَ لِکَ نُفَصِّلُ الْأَیَتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ
بگو: چه کسی زینتهایی را که خداوند برای بندگانش پدید آورده و (همچنین) رزقهای پاکیزه ودلپسند را بر خود حرام کرده است؟ بگو: این (نعمتها) در زندگی دنیا برای مؤمنان است، (اگر چه کافران هم بهرهمندند،) در حالی که روز قیامت مخصوص (مؤمنان) است. ما این گونه آیات خود را برای گروهی که میدانند به تفصیل بیان مینمائیم.
نکته ها
این آیه، زینت را برای انسان حلال میشمرد. قرآن، یکی از نعمتهای خداوند را، زینت آسمانها با ستارگان جهت تماشاگران میداند، «زیّنّاها للنّاظرین» **حجر، 16*** امّا باید علاقه به زینت، انسان را به هلاکت نکشد و بهرهگیری از آن کنترل شده باشد، لذا قرآن، نشاندادن زینت زنان را جز برای شوهرانشان و مَحرمهای آنان، حرام میداند. «لایبدین زینتهنّ الاّ لبعولتهنّ» **نور، 31***
عثمانبن مظعون، خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله آمد و از تصمیم خود نسبت به اخته و مقطوع النّسل کردن خود و عزلت و فاصله گرفتن از همسر و خانواده واجتماع خبر داد. آن حضرت به شدّت او را از این کار منع کرد و فرمود: برای کنترل شهوت، روزه بگیر و به جای ریاضت و رهبانیّتِ مردود به مسجد برو و در انتظار نماز بنشین و به جای بیابانگردی، در جبهههای جنگ و حج و عمره شرکت کن، از همسر و عطریّات استفاده کن و از اموال خود به محرومان بده و از حرامها دوری و هجرت کن، این راه و روش من است و هر که از این روش اعراض کند و توبه نکند، فرشتگان از ورود او به حوض کوثر منع خواهند کرد. **تفسیر کبیر فخررازی***
عاصمبن زیاد نیز تصمیم گرفت شیوهی زندگی خود را تغییر داده واز حلالها و لذّتها کناره گیرد. حضرت علی علیه السلام آن تفکّر را محکوم کرد، و هنگامی که از آن حضرت پرسید: پس چرا خودتان این همه سادهزندگی میکنید؟ امام در پاسخ فرمود: من رهبر جامعه ما، خداوند بر رهبران لازم کرده که سطح زندگی خود را در سطح افراد ضعیف جامعه نگهدارند و در غم دیگران شریک باشند. ** کافی، ج1، ص410***
حضرت علی علیه السلام در برخورد با خوارج متحجّر، هنگام اعزام نمایندهی خود ابن عبّاس به سوی آنان، به او دستور میدهد بهترین لباسها را بپوشد و خود را معطّر و خوشبو ساخته و با اسبی زیبا نزد آنها برود. **تفسیر منهجالصادقین***
بعضی آیه را این گونه تفسیر کردهاند که رزق و زینت دنیا، آمیخته با انواع تلخیهاست، ولی رزق و زینتِ آخرت، بیغصّه و خالص است.
پیام ها
1- پیامبر، مسئول مبارزه با بدعتها است. «قل مَن حرّم»
2- اسلام، با زهد نابجا وریاضت نامشروع ورهبانیّت، مخالف است. «قلمَنحرّم»
3- اصل در بهرهگیری از زینتها و طیّبات، مباح بودن است، مگر دلیلی خاص بر حرمت آنها باشد. «مَن حرّم»
4- استفادهی مناسب از زینت و ترغیب مردم به آن، ارزشمند است. «زینة اللّه» زیرا زینت به خدا نسبت داده شده است.
5 - راه رسیدن به خدا، ترک امور حلال و طیّب نیست، بلکه استفادهی بجا و رعایت قسط وعدل است. «قل مَن حرّم زینة اللّه...»
6- اسلام، هماهنگ با فطرت و آیین اعتدال است، به نیازهای طبیعی پاسخ مثبت میدهد، آنچه را مفید است حلال میشمرد و از آنچه ضرر دارد نهی میکند. «مَن حرّم... أخرج لعباده»
7- زینت، همچون غذا، مورد نیاز انسان است. (زینت در کنار خوارکیها مطرح شده است) «زینة اللّه... و الطیّبات من الرّزق»
8 - هدف اصلی از آفریدن نعمتها، استفاده و برخورداری مؤمنان است، گرچه کافران نیز بهرهمیبرند. «قل هی للّذین آمنوا فی الحیاة الدنیا» البتّه در جای دیگر میفرماید: «انّا جعلنا ما علی الارض زینة لها لنبلوهم أیّهم احسن عملاً» ** کهف، 7*** هرچه را روی زمین است، زینت آن قرار دادیم تا آنان را بیازماییم که کدام یک بهتر عمل میکنند.
9- در بهرهبرداری از نعمتهای دنیوی، مؤمن و کافر یکسانند، ولی کامیابی قیامت مخصوص مؤمنان است. « للّذین آمنوا خالصة یوم القیامة»
10- علم وعالم، جایگاه ویژهای نزد خدا دارند. «کذلک نفصّل الایات لقومیعلمون»